Roman

Fredrik Stellander Larsen:

Lev, gjenferd

Aschehoug

Fredrik Stellander Larsen (f. 1991), biletkunstnar busett i Trondheim, debuterer med ein omfangsrik «historisk» roman innanfor ei tidsramme frå 1900 til 1959, der hovudhandlinga dekker dei tre første tiåra av 1900-talet. Det er eit ambisiøst prosjekt som prøver å gjenskape «verden av i går», og samtidig skildre det tette vennskapet mellom dei to personane det heile krinsar rundt.

Vi er i det fiktive Saarenland, eit øyrike i Austersjøen og storfyrstedømme under Russland, men etter den russiske revolusjonen står landet i 1919 fram som eit sjølvstendig monarki med konge frå Danmark, ikkje så ulikt Noreg i 1905. Etter andre verdskrigen blir Saarenland innlemma i Sovjetunionen, og den fiktive historia til landet er nokså identisk med den faktiske historia til dei baltiske statane. Dermed finst det ikkje noko grunngitt poeng med å dikte opp ein øystat i det baltiske området; det verkar heller forvirrande.

Sosial avgrunn

Forteljaren Didrik Hopijoutsen, professor i musikk i London, opnar The Times 22. januar 1959 og les at det er funne ein komposisjon av den verdskjende komponisten Ulrik Pomerantsev (1899­–1927). Dette utløyser eit skred av minne frå tida då dei to vaks opp og var klassekameratar og sjelevenner i Kuningholm, hovudstaden i Saarenland. Gjennom resten av romanen blir dette vennskapet rekapitulert ned i minste detalj utan direkte å nemne kva det faktisk handla om: ei uforløyst homoerotisk tiltrekning, det som blei kalla romantisk vennskap før i tida.

Didrik kjem frå nokså vanlege kår, mens Ulrik høyrer til russisk aristokrati med røter i St. Petersburg. Det er ein sosial avgrunn mellom dei, og den klassereisa Didrik blir utfordra til å gjere ved å reise til Paris saman med den bråmodne komponisten, vegrar han seg for.

Utvendig og tillært

I staden endar han med å stifte familie, samtidig som han lever med ein lengt etter Ulrik. Det går ikkje så bra, og når Ulrik døyr på dramatisk vis, bryt han opp frå familien og slår seg ned i London, der han på romantisk vis ser for seg at Ulrik framleis finst i sidesynet som eit gjenferd.

Kva skal ein så meine om dette anna enn at det er stort tenkt, at det verkar utvendig og tillært, også gjennom ein språkleg tidskoloritt med ord som vandre, vade, skue, erindre og så vidare, at språk og innhald tidvis er klisjéfylt og trivielt, noko som gjer at lesaren aldri kjem innpå det genuine i teksten.

For det genuine finst der i form av ei evne til å dikte opp ei historie og formidle ho på ein fascinerande måte, samtidig som Fredrik Stellander Larsen også legg for dagen inngåande kunnskap om musikk og komposisjon. Da kan det berre gå betre neste gong.

Oddmund Hagen

Oddmund Hagen er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.