JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

BokMeldingar

Sorga er livets materie

McCarthys bøker rommar så mykje at dei helst bør lesast fleire gonger.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
To nye bøker av Cormac McCarthy kom på norsk i fjor.

To nye bøker av Cormac McCarthy kom på norsk i fjor.

Foto: Beowulf Sheehan

To nye bøker av Cormac McCarthy kom på norsk i fjor.

To nye bøker av Cormac McCarthy kom på norsk i fjor.

Foto: Beowulf Sheehan

3767
20230203
3767
20230203

Roman

Cormac McCarthy:

Passasjeren

Omsett av Knut Ofstad
Gyldendal

Den snart nittiårige Cormac McCarthy kom med to nye bøker som kom på norsk på tampen av fjoråret, meisterleg omsette av Knut Ofstad. Romanane høver i hop, som søsken, blir det sagt. Bøkene handlar også om to søsken. Eg vil tru at også Stella Maris er særs leseverdig, men skriv her berre om Passasjeren.

Amerikanaren McCarthy fekk eit stort namn i den litterære verda på 1990-talet for romanar og noveller frå ei barsk amerikansk røynd, skrivne i ein suggererande stil. Den som har lese – eller eventuelt sett filmatiseringa av – den postapokalyptiske Veien frå 2006, gløymer det ikkje. At forfattaren også har sans for slåande replikkar, hadde eg gløymt. Tematikken er likevel minst like smertefull og alvorsam som i tidlegare utgivingar.

Fysikk og faenskap

Passasjeren tar opp i seg dei største brutalitetane i det førre hundreåret: Auschwitz og Hiroshima, han er også innom eit viktig smertepunkt i amerikansk politisk historie, drapet på John F. Kennedy. I tillegg er her stadig referert til avanserte teoriar om fysikk og matematikk, visstnok inspirert av Santa Fe-instituttet i New Mexico der forfattaren sjølv har vanka i seinare år.

Sjølve hovudhandlinga er likevel lett å følgje. Bobby Western er 37 år gamal og bur i New Orleans på byrjinga av 1980-talet. Jobben hans er som bergingsdykkar å finne ut kva som har hendt med skip og nokre gonger fly som har hamna på havsens botn. Tidlegare har han vore racerbilsjåfør i Europa. På jobb på eit flyvrak ei natt kjem han over eit mysterium, ein mørk løyndom som aldri blir oppklart, som fører til store problem for Bobby.

Men romanen byrjar ein annan stad: I eit vinterlandskap heng ei ung kvinne og dinglar i eit tau. Det er syster til Bobby. I korte kapittel og med ujamne mellomrom gjennom heile romanen er vi innom henne og dei hallusinatoriske venene hennar. Dei er ein heil sirkustrupp, meir avdanka enn friskt underhaldande, i alle fall for Alicia, som systera heiter.

Berre i nokre få, korte tilbakeblikk ser vi episodar der ho og Bobby er saman. Det er likevel tydeleg at det som hende med systera, har prega broren for livet. Han lever eit einsleg og heller gledeslaust liv, men treffer gode venner ute på byen. På grunn av mysteriet med flyvraket blir han ettersøkt og må til slutt rømme landet. Reisa endar på Ibiza. Praktisk nok snakkar han spansk frå før. Gjennom heile romanen er det ein del replikkar på spansk, fint for oss som kan språket, men kanskje litt frustrerande for andre. Det var referansane til matematikk og fysikk som fekk meg til å klø meg i hovudet.

Uboteleg einsemd

Likevel er krafta i denne romanen så sterk at sjølve livskjensla siv ut og treffer den som les, anten ho vil eller ikkje. Nett som eg sukkar litt under lesinga og spør meg sjølv om vitsen ved å lese om kvarkar og proton, blir eg sogen inn i romanuniverset, ført langt av stad og kjem til meg sjølv mange sider seinare. Og ikkje sjeldan med klump i halsen.

Bobby og Alicia er barn av ein som samarbeidde med Openheimer om å lage atombomba. Båe har ervt farens hovud for avansert matematikk og fysikk. Men å leve med vissa om at hadde det ikkje vore for Adolf Hitler, så hadde ein ikkje vore til (som det heiter i romanen), har vore ei tung bør. Det har kasta syskena ut i eit liv av «uhelbredelig ensomhet», som det heiter i eit dikt av Gunvor Hofmo.

At det går an å skrive romanar som Passasjeren, gjer oss kanskje litt mindre einsame, litt mindre motlause i møtet med nettopp det meiningslause og tragiske ved livet.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er forfattar, lektor og fast bokmeldar for Dag og Tid

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Roman

Cormac McCarthy:

Passasjeren

Omsett av Knut Ofstad
Gyldendal

Den snart nittiårige Cormac McCarthy kom med to nye bøker som kom på norsk på tampen av fjoråret, meisterleg omsette av Knut Ofstad. Romanane høver i hop, som søsken, blir det sagt. Bøkene handlar også om to søsken. Eg vil tru at også Stella Maris er særs leseverdig, men skriv her berre om Passasjeren.

Amerikanaren McCarthy fekk eit stort namn i den litterære verda på 1990-talet for romanar og noveller frå ei barsk amerikansk røynd, skrivne i ein suggererande stil. Den som har lese – eller eventuelt sett filmatiseringa av – den postapokalyptiske Veien frå 2006, gløymer det ikkje. At forfattaren også har sans for slåande replikkar, hadde eg gløymt. Tematikken er likevel minst like smertefull og alvorsam som i tidlegare utgivingar.

Fysikk og faenskap

Passasjeren tar opp i seg dei største brutalitetane i det førre hundreåret: Auschwitz og Hiroshima, han er også innom eit viktig smertepunkt i amerikansk politisk historie, drapet på John F. Kennedy. I tillegg er her stadig referert til avanserte teoriar om fysikk og matematikk, visstnok inspirert av Santa Fe-instituttet i New Mexico der forfattaren sjølv har vanka i seinare år.

Sjølve hovudhandlinga er likevel lett å følgje. Bobby Western er 37 år gamal og bur i New Orleans på byrjinga av 1980-talet. Jobben hans er som bergingsdykkar å finne ut kva som har hendt med skip og nokre gonger fly som har hamna på havsens botn. Tidlegare har han vore racerbilsjåfør i Europa. På jobb på eit flyvrak ei natt kjem han over eit mysterium, ein mørk løyndom som aldri blir oppklart, som fører til store problem for Bobby.

Men romanen byrjar ein annan stad: I eit vinterlandskap heng ei ung kvinne og dinglar i eit tau. Det er syster til Bobby. I korte kapittel og med ujamne mellomrom gjennom heile romanen er vi innom henne og dei hallusinatoriske venene hennar. Dei er ein heil sirkustrupp, meir avdanka enn friskt underhaldande, i alle fall for Alicia, som systera heiter.

Berre i nokre få, korte tilbakeblikk ser vi episodar der ho og Bobby er saman. Det er likevel tydeleg at det som hende med systera, har prega broren for livet. Han lever eit einsleg og heller gledeslaust liv, men treffer gode venner ute på byen. På grunn av mysteriet med flyvraket blir han ettersøkt og må til slutt rømme landet. Reisa endar på Ibiza. Praktisk nok snakkar han spansk frå før. Gjennom heile romanen er det ein del replikkar på spansk, fint for oss som kan språket, men kanskje litt frustrerande for andre. Det var referansane til matematikk og fysikk som fekk meg til å klø meg i hovudet.

Uboteleg einsemd

Likevel er krafta i denne romanen så sterk at sjølve livskjensla siv ut og treffer den som les, anten ho vil eller ikkje. Nett som eg sukkar litt under lesinga og spør meg sjølv om vitsen ved å lese om kvarkar og proton, blir eg sogen inn i romanuniverset, ført langt av stad og kjem til meg sjølv mange sider seinare. Og ikkje sjeldan med klump i halsen.

Bobby og Alicia er barn av ein som samarbeidde med Openheimer om å lage atombomba. Båe har ervt farens hovud for avansert matematikk og fysikk. Men å leve med vissa om at hadde det ikkje vore for Adolf Hitler, så hadde ein ikkje vore til (som det heiter i romanen), har vore ei tung bør. Det har kasta syskena ut i eit liv av «uhelbredelig ensomhet», som det heiter i eit dikt av Gunvor Hofmo.

At det går an å skrive romanar som Passasjeren, gjer oss kanskje litt mindre einsame, litt mindre motlause i møtet med nettopp det meiningslause og tragiske ved livet.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er forfattar, lektor og fast bokmeldar for Dag og Tid

Romanane høver i hop, som søsken, blir det sagt.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Den nyvalde presidenten i Indonesia, Prabowo Subianto (til venstre), i følgje med den avtroppande Joko Widodo går til innsettingsseremonien i presidentpalasset i Jakarta.

Den nyvalde presidenten i Indonesia, Prabowo Subianto (til venstre), i følgje med den avtroppande Joko Widodo går til innsettingsseremonien i presidentpalasset i Jakarta.

Foto: Willy Kurniawan / Reuters / NTB

Ordskifte

Ny president i Indonesia

«Indonesia har no fem års presidentperiodar, med høve til attval éin gong, liksom USA – for å blokkere for nye trettiårspresidentar som Soeharto.»

Lars S. Vikør
Den nyvalde presidenten i Indonesia, Prabowo Subianto (til venstre), i følgje med den avtroppande Joko Widodo går til innsettingsseremonien i presidentpalasset i Jakarta.

Den nyvalde presidenten i Indonesia, Prabowo Subianto (til venstre), i følgje med den avtroppande Joko Widodo går til innsettingsseremonien i presidentpalasset i Jakarta.

Foto: Willy Kurniawan / Reuters / NTB

Ordskifte

Ny president i Indonesia

«Indonesia har no fem års presidentperiodar, med høve til attval éin gong, liksom USA – for å blokkere for nye trettiårspresidentar som Soeharto.»

Lars S. Vikør
Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.

Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.

Foto: Sigbjørn Berven

MusikkMeldingar
Lars Mossefinn

Solide røter

Cecilie Grundt har sett saman eit lojalt lyttande band.

Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.

Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.

Foto: Cappelen Damm

BokMeldingar
Gjermund BakkeliHaga

Den tunge kampen mot bileufori

Eivind Trædal viser fram politikkens fallitt på transportfeltet i boka På ville veier.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Foto: Samlaget

BokMeldingar

Ein av oss

Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.

ArildBye
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Foto: Samlaget

BokMeldingar

Ein av oss

Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.

ArildBye

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis