Roman

Maria Navarro
Skaranger:

Jeg plystrer i den mørke vinden

Forlaget Oktober

Drabantbylivet er arkitektonisk blokkjustert, men Maria Navarro Skaranger skriv om det med ujamn høgremarg, og det høver merkverdig godt, utan at det absolutt må ligga ei meining attom den detaljen i formateringa.

I denne nye romanen frå Skaranger møter me Sidsel, ei snart seksti år gamal dame som har gått litt i offside i eksistensen, ho er for tidleg på veg inn i alderdomen og har ikkje mykje til liv. Ho lever åleine, men har ei dotter, Em, som på si side har sonen Liam. Sidsel har kontakt med dottera og barnebarnet, men det vantar eitkvart i den kontakten, dei når ikkje heilt fram til kvarandre, og på same vis er det mellom Sidsel og venninnene hennar, dei kan vera til stades samstundes, men dei er ikkje ordentleg saman.

Forteljargrep

I tillegg har me forteljarrøysta, eit eg som av og til stikk seg fram og endåtil klagar over personen og kulissene ho har dikta opp, anten det no er det keisame og stusslege livet til Sidsel, drabantbyane i det heile, eller matlaginga til Em, og ein kunne tru at eit slikt perspektiv ville irritera lesaren, men det gjer det ikkje.

Skaranger får det som ville ha vore ein kardinalfeil i dei fleste bøker, til å verta ein styrke ved teksten ho skriv. Utan at det går ut over noko som helst, kan ho flytta Sidsel rundt om i oslosentrisk bane, svivande som ein liten, umerkeleg måne i betongsfæren kring det eigentlege. Ho kan vera her eller der, og forteljaren klagar over si eiga dikting, men held fram, ho har fått auge på Sidsel og formidlar det ho ser, på virtuost vis til lesaren, slik at teksten ikkje berre verkar plausibel, men autentisk.

Eg ser Sidsel, men kjem også i tankar om ein annan fiktiv person, nemleg Eleanor Rigby, som Beatles syng om. Eit ganske vanleg menneske, ein litt grå figur, som kanskje ikkje har noko særs ved seg, anna enn eksistensen, og får ein først auge på nokon, vil ein gjerne vita eitkvart om personen. Korleis er det å vera deg? Kva drøymer du om å få til? Har du, som eg, ein song på hjernen no («Eleanor Rigby»)?

Tristesse

Når det gjeld Sidsel, treng eg ikkje å stilla slike spørsmål, for Skaranger har avdekt svar på alle. Forteljaren i boka ser Sidsel frå både innsida og utsida, og ein tviler ikkje på at det er riktig og sant, alt saman. Sidsel har eit smått kaotisk indre liv, men med særleg vekt på ordet smått. Horisonten er ikkje vid, ho er ikkje mykje oppteken av verda utanfor krinsen og krinslaupet hennar.

Ho både sit og søv i ein god lenestol, der ho er sysselsett med hekling medan ho har selskap i fjernsynet. Ho har ikkje mykje av det ein no kallar purpose, etter ei ulukke på den siste jobben sin, ho har trygd, men den held ho berre i live, ho har krasja bilen sin og får nok aldri råd til ein ny.

Livet hennar er ein tristesse ho ikkje er heilt medviten om. Observert frå utsida kan ein sjå ho som ein tragisk figur, truleg djupt inne i ein depresjon, men ser ein ho frå innsida, oppdagar ein jo at ho ikkje er plaga med så mange dystre tankar. Så lenge ho har TV, hekling, ein god stol, ei skål med sjokolade og litt vin no og då, er ho ganske nøgd, trass i alt.

Sjølv om livet til Sidsel er keisamt, er teksten det ikkje. Formatet, perspektivet og kapitteloverskriftene kallar tidt både på lått og lesarglede, og ein lyt berre slå fast at boka er original og storarta litteratur.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.