JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

BokMeldingar

Resonnementets stormeister

Pål Norheim skreiv lysande tekstar i ein lukkeleg konstellasjon av vidsyn, refleksjon og formuleringsevne.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Den andre boka som er utgjeven etter at Pål Norheim døydde brått i fjor, er ei essaysamling.

Den andre boka som er utgjeven etter at Pål Norheim døydde brått i fjor, er ei essaysamling.

Foto: Kolon Forlag

Den andre boka som er utgjeven etter at Pål Norheim døydde brått i fjor, er ei essaysamling.

Den andre boka som er utgjeven etter at Pål Norheim døydde brått i fjor, er ei essaysamling.

Foto: Kolon Forlag

3582
20180921
3582
20180921

Essay

Pål Norheim:

Gutterommet og verden

Kolon Forlag

Daud mun du lite duga, sa dei gamle, som no er daude, men orda deira er framleis dugande. Såleis er det òg med orda til Pål Norheim (1962–2017), i essaysamlinga Gutterommet og verden.

Georg Johannesen skreiv fleire gonger om såkalla gullpennar og at påstanden om at dei skriv så godt, eigentleg tyder på at dei tenkjer så dårleg. Sjølv var han ein kløppar på innleiingar og for slu til å risikera framhald. Pål Norheim tok på si side sjansen på grundige resonnement av ein slik kvalitet at lesaren stundom raudnar i visse om det Henning Hagerup skriv i etterordet: Dette kunne eg aldri ha skrive. For Pål Norheim både skreiv og tenkte godt, med språket som reiskap for tanken, særleg i denne boka, der analysen av samfunn og politikk tidt er temaet, og då vel å merka av det samtidige og dynamiske, ikkje av det som er katalogisert på historisk museum.

Presist

Det Norheim skriv om terrorhandlingane 22. juli 2011, rettssaka etterpå og bakteppet for udåden, er ikkje dementert av åra som har gått. Mange av passasjane er faktisk endå meir presise no enn dei var då Norheim skreiv dei, av di dei no skildrar generelle fenomen som har verknad for alle, medan dei i utgangspunktet var retta mot eitkvart spesifikt som råka særskilde grupper. Til dømes er det han skreiv om samfunnsdebattanten, akademikaren og ordsjongløren med ordensband og medfødd applaus på den ytste høgresida, Niall Ferguson, gyldig for ein armé av disiplar i dag: «Når man iakttar hans fjernsynsopptredener, kan man ikke annet enn beundre hvor virtuost han behersker kunsten å skjule sine egentlige synspunkter bak hypotetiske forbehold han selv ikke et sekund tar alvorlig.»

Optimisme

Her og der kan ein ana ein snev av optimisme hjå Norheim sjølv attom nedslåande drag ved samtida, som det han skriv om ideen om «the self-made man»: «I ettertidens lys må man formode at denne forestillingen – som vektlegger individets tro på seg selv mens den helt og holdent ignorerer historie, samfunn, økonomi og klassebakgrunn – vil fremstå som nokså selsom.» Førebels ser det heller ut til at trua på seg sjølv veks til ortodoksi, ikkje minst av di påstanden har tatt plassen til det etterrettelege argumentet. Sanning er ute, effekt er inne, og lever du etter det prinsippet, kan du i somme krinsar hausta ros for å kalla ein spade for ein spade når du skildrar ein hjulvisp.

Tittelteksten, som Norheim skreiv i 2012, kastar meir lys over ugjerningsmannen frå 22. juli og trollnettverket han høyrde til i via guteromsterminalen, enn det rettssaka same året gjorde. Mellom anna i konklusjonen, der han ser det paradokset terroristen ikkje såg i spegelen, på grunn av bjelken i auga: «Mannen på gutterommet, som drømte om å gjenopprette nasjonalstaten som monokulturelt uttrykk for en stolt stamme, har i årevis sittet og klippet ut og limt sammen kulturelt heterogene elementer – med eksotiske, multikulturelle collager som sluttprodukt.»

Det einaste eg kan ta Norheim på i denne samlinga, er at han to gonger siterer Apollinaires definisjon av surrealismen utan å nemna at definisjonen er eit sitat frå Maldorors sanger av Lautréamont (eigentleg Isidore Ducasse), og det er for ubetydeleg til å gje minuspoeng. Boka, den andre posthume utgjevinga til Pål Norheim, er kort og godt eit høgdepunkt i bokhausten.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Essay

Pål Norheim:

Gutterommet og verden

Kolon Forlag

Daud mun du lite duga, sa dei gamle, som no er daude, men orda deira er framleis dugande. Såleis er det òg med orda til Pål Norheim (1962–2017), i essaysamlinga Gutterommet og verden.

Georg Johannesen skreiv fleire gonger om såkalla gullpennar og at påstanden om at dei skriv så godt, eigentleg tyder på at dei tenkjer så dårleg. Sjølv var han ein kløppar på innleiingar og for slu til å risikera framhald. Pål Norheim tok på si side sjansen på grundige resonnement av ein slik kvalitet at lesaren stundom raudnar i visse om det Henning Hagerup skriv i etterordet: Dette kunne eg aldri ha skrive. For Pål Norheim både skreiv og tenkte godt, med språket som reiskap for tanken, særleg i denne boka, der analysen av samfunn og politikk tidt er temaet, og då vel å merka av det samtidige og dynamiske, ikkje av det som er katalogisert på historisk museum.

Presist

Det Norheim skriv om terrorhandlingane 22. juli 2011, rettssaka etterpå og bakteppet for udåden, er ikkje dementert av åra som har gått. Mange av passasjane er faktisk endå meir presise no enn dei var då Norheim skreiv dei, av di dei no skildrar generelle fenomen som har verknad for alle, medan dei i utgangspunktet var retta mot eitkvart spesifikt som råka særskilde grupper. Til dømes er det han skreiv om samfunnsdebattanten, akademikaren og ordsjongløren med ordensband og medfødd applaus på den ytste høgresida, Niall Ferguson, gyldig for ein armé av disiplar i dag: «Når man iakttar hans fjernsynsopptredener, kan man ikke annet enn beundre hvor virtuost han behersker kunsten å skjule sine egentlige synspunkter bak hypotetiske forbehold han selv ikke et sekund tar alvorlig.»

Optimisme

Her og der kan ein ana ein snev av optimisme hjå Norheim sjølv attom nedslåande drag ved samtida, som det han skriv om ideen om «the self-made man»: «I ettertidens lys må man formode at denne forestillingen – som vektlegger individets tro på seg selv mens den helt og holdent ignorerer historie, samfunn, økonomi og klassebakgrunn – vil fremstå som nokså selsom.» Førebels ser det heller ut til at trua på seg sjølv veks til ortodoksi, ikkje minst av di påstanden har tatt plassen til det etterrettelege argumentet. Sanning er ute, effekt er inne, og lever du etter det prinsippet, kan du i somme krinsar hausta ros for å kalla ein spade for ein spade når du skildrar ein hjulvisp.

Tittelteksten, som Norheim skreiv i 2012, kastar meir lys over ugjerningsmannen frå 22. juli og trollnettverket han høyrde til i via guteromsterminalen, enn det rettssaka same året gjorde. Mellom anna i konklusjonen, der han ser det paradokset terroristen ikkje såg i spegelen, på grunn av bjelken i auga: «Mannen på gutterommet, som drømte om å gjenopprette nasjonalstaten som monokulturelt uttrykk for en stolt stamme, har i årevis sittet og klippet ut og limt sammen kulturelt heterogene elementer – med eksotiske, multikulturelle collager som sluttprodukt.»

Det einaste eg kan ta Norheim på i denne samlinga, er at han to gonger siterer Apollinaires definisjon av surrealismen utan å nemna at definisjonen er eit sitat frå Maldorors sanger av Lautréamont (eigentleg Isidore Ducasse), og det er for ubetydeleg til å gje minuspoeng. Boka, den andre posthume utgjevinga til Pål Norheim, er kort og godt eit høgdepunkt i bokhausten.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.

Boka er kort og godt eit høgdepunkt i bok-
hausten.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas
Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis