Forteljingar

Majken van Bruggen:

A for Agnes

Kolon forlag

Majken van Bruggen (f. 1973) debuterte i 2008 med Månefjellet, ei oppvekstskildring frå Halden, som ho er ifrå. To nye romanar kom ut i 2010 og 2013, og no gir ho ut eit knippe forteljingar, ti i talet, lagde til Halden, igjen sentrerte kring oppvekst, med barn og tenåringar som forteljarstemmer, varierte kring skole, fattigdom, mobbing, misbruk og overgrep, heile vegen sett frå barneperspektivet.

Det er forteljingar med ei stripe av håp eller eit stort mørke, tett på foreldre som drikk for å gløyme eller sløkke ei sorg, situasjonar der barnet må passe på mor eller far, ta eit ansvar foreldra har flykta frå og isolert seg i eit slags utanforskap som også barna blir ein del av. Majken van Bruggen viser den vonde sirkelen som ressurssvake og fattige alltid er prisgitt: velgjerdsarbeid eller overgrep, gjerne begge delar i kombinasjon.

Råskap

I «Oppholdstillatelsen» er det ein bistandsadvokat som misbruker ein mindreårig asylsøkar. I «Guds barn» er det ein klåfingra prest som har frie hender på ein sommarleir. I «Stebroren» blir alt ganske ekkelt og umogleg å forsvare seg mot for eit barn.

Samtidig viser forfattaren også at barnet eller tenåringen har noko destruktivt i seg, ein vilje til råskap, slik ho viser i «Hundene», der ein gjeng gutungar forgrip seg på ein evneveik jentunge. Å tøye grensene er også tema for tittelforteljinga «A for Agnes» der mobbeoffer finn kvarandre og driv kvarandre inn i enda verre mobbing, misbruk og overgrep.

Realisme

Det er svært presise og realistiske forteljingar van Bruggen leverer, med psykologisk teft for barnets situasjon og innleving i evna barnet har til å greie seg mot alle odds. Alle forteljingane engasjerer og opnar for ulike lesingar, men sympatien ligg heile vegen hos dei svakaste, med den utakten som alltid finst mellom rike og fattige og mellom vaksne og mindreårige.

I desse juletider løftar eg gjerne fram forteljinga «Julaften», som Charles Dickens heilt sikkert ville ha nikka til, eller som Bertolt Brecht ville ha vist tommel opp for, for her leverer van Bruggen noko som rører lesaren inn i hjartet utan at det endrar dei livsvilkåra vi er prisgitte under kapitalismen. Og da kan alt halde fram som før.

Likevel; van Bruggen og Dickens og Brecht har peikt på noko som får oss til å tenkje, og når tanken er der, finst det også håp om endring.

Oddmund Hagen

Oddmund Hagen er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.