Bok
Plyndringa av norske jødar etter krigen
Berit Reisel har skrive ei interessant bok om eit viktig tema. Men det er også ei bok med påstandar og fortolkingar som fortener eit djupare og meir omfattande og nyansert ordskifte.
Familien Leimanns butikk Trondhjemsveiens Damekonfeksjon og Manufaktur i Trondheimsveien 13, ca. 1937.
Bilete frå boka
Krigen med stor k er ikkje historie. Tvert om, som det siste årets ordskifte om Marthe Michelets bok har synt, lever han kanskje meir enn nokon gong før i det vi framleis kallar «etterkrigstida». Kampen om krigsforteljinga – om kva som faktisk hende i åra 1945, og korleis dette skal fortolkast – handlar ikkje så mykje om fortida som samtida. Det er eit spørsmål om kven vi – nordmenn i 2021 – ønskjer å vere.
Utviklinga av forteljinga om andre verdskrigen kan såleis lesast som eit spegelbilete på korleis vår felles identitet har utvikla seg. Grunnen til at andre verdskrigen har fått denne stillinga, kan vi finne i historikaren Ernst Sars’ klage over at 1814 ikkje hadde produsert nok blod til å bygge ei nasjonalkjensle på: «Man elsker mest det man har ofret mest for», meinte han.
For ulike grupper har det difor vore viktig å finne ein plass i den felles krigshistoria. Dette har gjort at vi over tid har fått ei langt meir nyansert og djuptgåande forteljing, men det har også medført strid og usemje. Å endre på identitetsmarkørar er smertefullt, enten det handlar om å ta bort statuar eller skrive om historiebøkene.
Majoritet og minoritet
Sjølv om rolla til den norske staten i høve til jødane under og etter krigen langt frå er den einaste striden, er det kanskje det området der krigshistoria vår – og dermed også sjølvbiletet vårt – har endra seg mest i åra sidan 1945. Og knapt noko har påverka denne endringa meir enn mindretalsinnstillinga i NOU 1997:22, som fekk den heller hjelpelause nynorsktittelen «Inndragning av jødisk eiendom i Norge under den 2. verdskrig».
Dette oppgjeret har også på mange måtar vorte ein mal for Noregs forståing av tilhøvet mellom majoritet og minoritet, som i dei siste tiåra har ført til liknande granskingar av politikken mot rom, romani og det pågåande arbeidet med ein sannings- og forsoningskommisjon for samane og kvenane.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
