Roman

Hanna
Stoltenberg:

Nada

Gyldendal

Romanen eg set høgast av alle, er Tilværelsens uutholdelige letthet. Medan eg les Hanna Stoltenbergs debutroman, Nada, forstår eg kor mykje tematikken i Kunderas roman kan ha å seie for at eg likar debutromanen så godt. Dette med kva det kostar å vere fri, og kva det på andre sida kostar å ha forpliktingar, er noko eg trur mange av oss tenker på kvar einaste dag, og kanskje finst det ikkje noko emne som kler litteraturen betre enn dette. Og det finst nok ikkje noka kunstform som kler emnet betre enn litteraturen. Det er likevel godt gjort å debutere med ein så sterk tekst om dette temaet som Hanna Stoltenberg gjer med Nada.

Lite kontakt

Det er Karin vi blir best kjent med i romanen, dernest dottera Helene, begge vaksne. Helene er gift tobarnsmor, Karin er evig einsleg, men stadig på nye eventyr. Kvinnene har ikkje mykje kontakt, og dei har ulike forventningar til mor–dotter-forholdet: Helene vil ha hjelp til praktiske ting, som barnepass, medan Karin ønsker seg dei gode samtalane. Vi får vite at Karin var ei noko fråverande mor i barndommen, og Helene held seg nok litt på avstand på grunn av det. Men så hender det utenkelege: Mannen hennar, Endre, er utru, og då er Karin, som ho òg stort sett kallar mor si, den mest naturlege å vende seg til; dette veit jo Karin mykje om.

Endre har fått ein så sterk lidenskap for yoga at han har falle for ein instruktør. Stoltenbergs observasjonar frå dette miljøet og bloggen til yogainstruktøren er svært skarpe og vittige: «Det er som om hun ’har fått installert en tappekran med uendelig kosmisk energi i brystet’, hun våkner ’euforisk’ hver morgen.» I det heile er romanen i stor grad ein satire: Forfattaren viser oss kor latterlege vi er når vi på vegen til å finne oss sjølve, endar opp med å miste oss sjølve, om det er ved hjelp av meditasjon og råvegansk kosthald eller nettdating og store barrekningar.

Blikket

Dette med sjølvet er sentralt her. Kven er vi, kven vil vi vere og kven prøver vi å sjå ut som vi er? Etter kvart som eg les, legg eg merke til at Stoltenberg stadig vekk skildrar utsjånaden til folk nokså omgåande, og då er det gjerne snakk om attributt dei har valt sjølve, som hårfrisyre, klede og sminke. Det er stilig gjort. Og under alt dette har vi alle ein kjerne, nokon med meir innhald enn andre, ifølge Karin.

Eg tenker svært ofte på Trude Marsteins roman frå i fjor, Så mye hadde jeg, medan eg les, og det er sjølvsagt ein stor kompliment. Det er mange likskapar i karakterar, livsval, relasjonar, observasjonar og miljø. Men Marsteins Monika fortel som eit eg, medan Karins forteljing er skriven i tredjeperson. Blikket er så viktig i Nada, og derfor er det heilt riktig at lesaren heile tida held seg litt på utsida.

Nada er ein knallsterk debut som inneheld mykje på sine dryge 170 sider, men det blir ikkje for mykje på ein gong. Eg opplever aldri teksten som trong. Det er tydeleg at Hanna Stoltenberg har grunda på stoffet ei stund. Eg reknar med at ho har meir på lager, for eg kjenner på meg at vi no ser starten på ein stor forfattarskap.

Katrine Judit Urke

Katrine Judit Urke er bibliotekar og fast bokmeldar i Dag og Tid.