Roman

Birger Emanuelsen:

Statsråden kommer

Tiden Norsk Forlag

Byråkratiet kjenner truleg dei fleste av oss berre frå utsida, og du skal radt sjå at ein god prosentdel av folket, godt over sperregrensa, ikkje veit at taleskrivar er eit yrke just der, mellom andre tenestemannspostar i statsforvaltinga. Birger Emanuelsen, derimot, har personleg røynsle frå slikt arbeid, og han nyttar erfaringane sine overtydande i den nye romanen sin, Statsråden kommer.

Her møter me Ingrid, ein ung taleskrivar for ein statsråd me ikkje får vita så mykje om, anna enn at han har uvanleg korte armar og truleg har manøvrert ein partirival ut i kulda for godt. Statsråden er berre eit element i kulissane i denne romanen, der det meste går føre seg i hovudet til Ingrid.

Kloke refleksjonar

Ingrid resonnerer framifrå, ho ser tvers igjennom det andre, anten på jobben eller heime, seier og gjer. Ho ser til dømes det tåpelege i situasjonen når ho og ektemannen, Eirik, vert inviterte med på hyttetur av eit anna par, for han som inviterer, gjer det nok mest av di han meiner slike aktivitetar høyrer til vaksenlivet, det er noko han pyntar seg med.

Når Ingrid inviterer to yngre kvinner i departementet på ein prat og ein øl ute på byen, er det ikkje for å vera den vaksne i laget. I grunnen ser det ikkje ut til at ho er så heilt trygg på kvifor ho gjer det, medan ho er svært merksam på funksjonen av handlinga. Etter ein kort tur på toalettet forstår ho, utan at nokon har sagt noko, at dei to andre har snakka om henne.

I det ho kallar eit kort stikk, merker ho den kjensla «som oppstod når du i et fellesskap var utelatt fra et mindre fellesskap, en indre sirkel i den sirkelen du befant deg i, at det som oftest fantes en mer intim forbindelse, et nærere vennskap, og i det næreste vennskapet, som du ikke hadde adgang til, lå det gjemt beskrivelser, oppfatninger og tolkninger av hvem du egentlig var».

Slike kloke refleksjonar er det heile vegen i denne boka, og ein får lyst til å sitera frå kvart einaste korte og konsekvent avsnittslause kapittel. Det er det diverre ikkje høve til, så eg vil heller oppmoda folk til å lesa boka sjølv, men dei skal vita kva det er for bok dei då tek fatt på.

Kjenslevart individ

Her er det ingen underhaldande intrige, men teksten er spennande nok likevel. Romanen er hundre prosent truverdig, og mellom gledene lesaren får på kjøpet, i tillegg til menneskekunnskap og klok refleksjon, er kunnskapen om korleis ein arbeider i eit departement, mellom dei som har til oppgåve å få ein statsråd til å skina.

Og endå er det meir, for teksten utgjer også eit portrett av Ingrid. Ho er bulimikar i det løynde, ho har spontanabortert éin gong, og ho kjem fram til at ho ikkje vil ha born, og at menneskeætta bør utsletta seg sjølv ved å avstå frå øksling. Ho finn fram til ein organisasjon som på norsk vert kalla Arveløftet, der ein testamenterer eigedom til organisasjonen, som forpliktar seg til å lata jordstykket gro att. Innimellom har ho konkrete sjølvmordstankar, og då ho etter ein tilsynelatande uskyldig konfrontasjon med ein kollega får auge på seg sjølv, tek ho konsekvensane av det og seier opp jobben.

Emanuelsen har portrettert eit tenkjande og kjenslevart individ som trass i, eller på grunn av, framifrå intellektuelle ressursar ikkje finn seg til rette i verda og ikkje tykkjer ho er slik ho bør vera, og han, altså Emanuelsen, har gjort det med bravur.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.