«Men aldri var det noko hysteri for svarte menn»
Terrance Hayes tilfører noko nytt til biletet av smeltedigelen USA.
Gjennom 70 sonettar skildrar Terrance Hayes dagens USA.
Foto: Kathy Ryan
Dikt
Terrance Hayes:
Amerikanske sonettar til min fortidige og framtidige snikmordar
Gjendikta av Ida Hove Solberg og Sofia Knudsen Estifanos
Samlaget
Det er ikkje kvardagskost at ein lyrikar som er fødd i 1971, skriv noko så umoderne som sonettar. Difor blir ein ekstra merksam når ein les gjendiktinga av Terrance Hayes’ Amerikanske sonettar til min fortidige og framtidige snikmordar (engelsk utgåve 2018). Men nokre tiår før Hayes fekk vi Vikram Seths fascinerande «roman» The Golden Gate (1986), som tek form av ikkje mindre enn 590 sonettar, med rim og rytme og det heile!
Så ambisiøst er ikkje Hayes’ prosjekt, men det er imponerande nok likevel. No er det å lesa Hayes noko heilt anna enn å lesa ein klassisk sonett av Shakespeare eller John Keats; den strenge forma er sprengd, og det er vel berre det ytre skjelettet på fjorten liner som står att. Men trass i alt kan det forsvarast å kalla samlinga Amerikanske sonettar, som eg seier som forkorting, for som det heiter ein stad: «Eg låser deg i ein amerikansk sonett som er dels fengsel,/ Dels panikkrom, eit skap i eit hus sett i brann.»
Tittelen refererer sjølvsagt til valden og undertrykkinga som afroamerikanarar tradisjonelt har vore utsette for i USA, men kan òg romme referansar til andre sår i den valdelege historia til nasjonen, til dømes attentatet på John F. Kennedy, og heilt nyleg mordforsøket på Salman Rushdie.
Språket i samlinga tek farge av desse røynslene, og er, med unnatak av einskilde mjukare tonar, hardt, usminka og «streetwise»: «Er du ikkje ein flamme av hole Hei & Føkk nei,/ Ei vill, fillete sjel mot kva? Uvenn til Fiende av/ Dei som er Mot å Trygge Lovene Mot Kva?» Det lyder som ein modernisert Walt Whitman kledd i sonettdrakt, for det er sjølve landet som vert skrive fram her òg, men sett frå dei svarte sitt perspektiv.
Desse freistnadene på å festa den motsetningsfulle nasjonen i skrift er nærast eit særtrekk hjå amerikanske forfattarar, og her står Hayes i ein lang tradisjon: «Fattige, fillete hjarte, blinde, ville/ Hjarte, eg er nærmast utsliten av å snakke med deg.» Det er tydeleg at det er det store moderlandet Amerika som vert tiltala direkte her, og med dette perspektivet føyer Terrance Hayes noko nytt til biletet av smeltedigelen.
Gjendiktarane har gjort eit solid arbeid med sonettane, og samlinga må lesast av alle som ynskjer å vera oppdaterte på den nyaste amerikanske poesien.
Kjetil Berthelsen
Kjetil Berthelsen er litteraturvitar.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Dikt
Terrance Hayes:
Amerikanske sonettar til min fortidige og framtidige snikmordar
Gjendikta av Ida Hove Solberg og Sofia Knudsen Estifanos
Samlaget
Det er ikkje kvardagskost at ein lyrikar som er fødd i 1971, skriv noko så umoderne som sonettar. Difor blir ein ekstra merksam når ein les gjendiktinga av Terrance Hayes’ Amerikanske sonettar til min fortidige og framtidige snikmordar (engelsk utgåve 2018). Men nokre tiår før Hayes fekk vi Vikram Seths fascinerande «roman» The Golden Gate (1986), som tek form av ikkje mindre enn 590 sonettar, med rim og rytme og det heile!
Så ambisiøst er ikkje Hayes’ prosjekt, men det er imponerande nok likevel. No er det å lesa Hayes noko heilt anna enn å lesa ein klassisk sonett av Shakespeare eller John Keats; den strenge forma er sprengd, og det er vel berre det ytre skjelettet på fjorten liner som står att. Men trass i alt kan det forsvarast å kalla samlinga Amerikanske sonettar, som eg seier som forkorting, for som det heiter ein stad: «Eg låser deg i ein amerikansk sonett som er dels fengsel,/ Dels panikkrom, eit skap i eit hus sett i brann.»
Tittelen refererer sjølvsagt til valden og undertrykkinga som afroamerikanarar tradisjonelt har vore utsette for i USA, men kan òg romme referansar til andre sår i den valdelege historia til nasjonen, til dømes attentatet på John F. Kennedy, og heilt nyleg mordforsøket på Salman Rushdie.
Språket i samlinga tek farge av desse røynslene, og er, med unnatak av einskilde mjukare tonar, hardt, usminka og «streetwise»: «Er du ikkje ein flamme av hole Hei & Føkk nei,/ Ei vill, fillete sjel mot kva? Uvenn til Fiende av/ Dei som er Mot å Trygge Lovene Mot Kva?» Det lyder som ein modernisert Walt Whitman kledd i sonettdrakt, for det er sjølve landet som vert skrive fram her òg, men sett frå dei svarte sitt perspektiv.
Desse freistnadene på å festa den motsetningsfulle nasjonen i skrift er nærast eit særtrekk hjå amerikanske forfattarar, og her står Hayes i ein lang tradisjon: «Fattige, fillete hjarte, blinde, ville/ Hjarte, eg er nærmast utsliten av å snakke med deg.» Det er tydeleg at det er det store moderlandet Amerika som vert tiltala direkte her, og med dette perspektivet føyer Terrance Hayes noko nytt til biletet av smeltedigelen.
Gjendiktarane har gjort eit solid arbeid med sonettane, og samlinga må lesast av alle som ynskjer å vera oppdaterte på den nyaste amerikanske poesien.
Kjetil Berthelsen
Kjetil Berthelsen er litteraturvitar.
Gjendiktarane har gjort eit solid arbeid med sonettane.
Fleire artiklar
Stillinga i VM-kampen mellom Ding Liren og Gukesh var 4–4 etter 8 av 14 parti.
Foto: Eng Chin An / FIDE
Sjakken lever vidare som eit kuriosum og freak-show, noko som passar meg ganske bra i denne spalta, skriv Atle Grønn.
Når den ambisiøse kokken Almut (Florence Pugh) møter nyskilde Tobias (Andrew Garfield), endrar livet seg for alltid.
Foto: Ymer Media
At eg tek til tårene, betyr ikkje at eg elskar We Live in Time.
Gjennom foto og tekst dokumenterte Maria Gros Vatne eit annleis liv på bloggen Wildandfree.no. Ho og mannen Nik Payne forlét bylivet og trygge jobbar til fordel for økologisk gardsbruk og heimeskule. Her ser me sonen Falk.
Foto: Maria Gros Vatne
Frå draum til sorg
Ukjent landskap vinn den eine prisen etter den andre. No er den å finne på lista over filmar som er kvalifiserte til vurdering av Oscar-akademiet i kategorien «Beste dokumentarfilm».
Peter Flamm (1891–1963) var ein tysk lege med jødisk familiebakgrunn som i 1926 gjorde furore med debutromanen.
Foto: Otto Kurt Vogelsang / Ullstein bild
«Jeg? er ein djupt fascinerande og høgst moderne tekst om sinnsforvirring og dobbeltgjengeri»
Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.
Foto: Monica Tormassy / Det Norske Teatret
Kven har makt over kven?
Velspelt om medviten og umedviten makt, sanning, manipulasjon og illusjon.