Roman

Rune Berg:

Nesten sanne historier om Rune Lisbeth Berg

Tiden Norsk Forlag

Nordvest for Ålesund og vest for Haram ligg øykommunen Giske, der me lyt tru forfattaren Rune Berg voks opp. Han nemner korkje Haram med stor førebokstav eller liten, eller halal, men slik boka skildrar sjølve Giske, er det just i eit slikt ingenmannsland denne oppveksten fann stad, i tidsrommet frå kring 1980 til utpå 1990-talet ein gong.

Her møter me guten Rune Berg, som altså pussig nok har same namn som forfattaren. Men sidan alle andre han kjenner, har mellomnamn, eller eit andre førenamn, er han ei stund på leit etter eit slikt, og då mora etter mykje mas seier at han har eit slikt namn, nemleg Lisbeth, vert han lukkeleg og kjenner seg innlemma i lokalkulturen. Lukka er kortvarig, men Lisbeth-namnet vert hengande ved han.

Livsfarlege leikar

Oppveksten er tidvis artig for Rune Lisbeth, på ein stad der konformitet og lovløyse er krefter som dreg i kvar si retning, og resultatet er ei slags demilitarisert sone der heimebrenning og bibelsitat er ytterveggar på same rom, og der ein del gutar lever eit etter måten fritt liv, sidan pliktene er få og sjeldan grip forstyrrande inn i dagleg ugagn og fantestykke.

Her er leikane livsfarlege og hierarkiet strengt, og tida går med til leik, butikktjuveri, knusing av glasruter og finsliping av teknikken for å sløkke gatelys med eit velretta spark mot stolpen. Heime har dei middag to til tre gonger i veka og lever elles på kneippbrød med Soya Soft og Gastromat som pålegg. Ein skulle tru at miljøet, kosthaldet og grundig innavl gjennom generasjonar ville få uheldige konsekvensar på mange område, men om ein ser bort frå den totale skorten på moral hjå Rune Lisbeth og kameratane hans, særleg ein som heiter Glenn, fungerer dei bra både fysisk og mentalt, sjølv om det lyt nemnast at Rune Lisbeth ved eitt høve på ein indirekte måte røper at han ikkje likar moltekrem, og då står me som alle veit ved avgrunnar i menneskesinnet.

Men lesaren får berre rista slike perversitetar av seg og lesa vidare, og det gjer ein med glede, for det er artig lesnad, og sjølv om romanen skildrar slikt som bygdefolk på førti pluss kan kjenna att, har sogene også noko eksotisk over seg.

Underhaldande

Mellom skoser og anekdotar veks det fram eit til dels interessant persongalleri, med fritenkjaren og kvardagsfilosofen Dass-Elvis, eit lokalt orakel og mirakels spetakkel, som den største originalen, men han vert innhenta av lagnaden mot slutten, då han går frå usunn fridom til kjernesunn tvang, vert syklist og berre et eitt egg i veka. Slasken var lettare å lika enn asketen.

Dass-Elvis heiter forresten eigentleg Sverre, men han kom i skade for å syngja ein stubb ein gong han var på do, stakkar.

Forfattaren syner godt handlag med stoffet sitt, og ikkje minst skildrar han born på overtydande vis. Eit døme er når vesle Rune Lisbeth seier til Dass-Elvis at han er åtte og eit halvt år gamal, men at han vert ni i neste veke. Her tek Berg verkeleg barnet på kornet.

Elles er boka også ein god og presis geografisk og kulturell guide til Giske, og ikkje minst er teksten heile tida underhaldande. At han også er lett som isopor, eller Gniks, som boka seier, gjer ikkje noko. Slik romanen sluttar, er det ikkje utenkjeleg med eit framhald, og det er noko å sjå fram til, i tider då ein knapt torer å sjå fram i det heile.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.