Roman

Ia Genberg:

Detaljene

Omsett av Bodil Engen
Oktober

Detaljene er ei bok som er like sterk og tydeleg som eit manifest, men utan programfesta dogme. På stillferdig vis syner romanen korleis relasjonane utgjer livet vårt. Gjennom viktige menneskemøte blir vi omskapte og attskapte på nytt og på nytt gjennom heile livet.

Eg seier det like gjerne med ein gong: Detaljene var ei nyting å lese! Kanskje særleg for oss som er av same generasjon som forfattaren og hovudpersonen: Vi som var unge og etter kvart blei – noko motviljug – vaksne i 1990-åra. Men det er ikkje nostalgi som er Genbergs hovudgreie, sjølv om teksten også vekkjer slike kjensler.

Mange liv i eitt

«Vi lever så mange liv inne i livet vårt, mindre liv med mennesker som kommer og går, venner som forsvinner, barn som vokser opp, og jeg forstår aldri hvilket av livene mine som er selve rammen», står det langt ute i boka. Forteljaren konkluderer så med at det ikkje finst noka overordna ramme, heilskapen finst i «mennesker som uten rang vandrer inn og ut gjennom ansiktet mitt». Like etter står det: «Fra de dødes synsvinkel blir kronologien uinteressant.» Boka vrimlar av slike fantastiske setningar, setningar ein får lyst til å henge på veggen.

Romanen er utprega litterær, personane vi møter, har forfattarskap knytt til seg. Det heile byrjar med at forteljaren vil lese om att ein roman av Paul Auster. I boka finn ho ei helsing frå Johanna, som var kjærasten hennar, den gongen for lenge sidan. Så rullar dette forholdet opp, ikkje kronologisk fortalt – men likevel frå byrjing til slutt. Det endelege punktumet for relasjonen kjem mange år seinare når hovudpersonen høyrer Johanna (som blir ei kjend figur i media) seie på radio at ho aldri har lika Paul Auster. Det blir eit sjokk, ei avvising av alt dei hadde saman.

Djup og lesarvennleg

Genberg meistrar den sjeldne kunsten å både lodde djupt og skrive lesarvennleg. Komposisjonen er oversiktleg. Romanen er delt inn i fire nokså like lange bolkar som har namn etter fire menneske som vandra inn i og ut av livet til ho som fortel, kapitla har namn etter desse. Etter Johanna kjem ei venninne som var heller ustabil og dermed gjorde livet til alle ho kom i kontakt med, dramatisk. Den neste er ein elskar som hovudpersonen har eit kortvarig forhold til, men som likevel blir bestemmande for resten av livet.

I det siste kapitlet tar teksten ei overraskande vending når vi møter mora til forteljaren. Overraskande fordi vi i dei tre første oppheld oss i eit typisk ungdommeleg og bohemaktig studentmiljø, med reiser og oppbrot, heftige festar og dramatiske kjærleiks- og vennskapsforhold. Eit liv prega av konstant søking etter «den forhøyede livsfølelse», som det heiter i romanen, eit slikt driv ein gjerne har mest av i unge år. Det er her det attkjennelege kjem inn, eg vil tru for alle som var unge utan altfor mange forpliktingar – og ekstra mykje for oss som vart fødde i siste halvdel av 1960-åra.

Bodil Engens omsetjing er imponerande, saumlaus og stringent. Ein minimal og litt dum detalj var det einaste eg reagerte på: Personane i boka et ofte «tjukkmjølk». Eg tykkjer det kling rart i eit urbant miljø, utan at eg veit kva for svensk ord dette er. «Surmjølk» eller «yoghurt» er vel meir vanleg å seie på norsk.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er forfattar, lektor og fast bokmeldar for Dag og Tid.