Småstubbar / artiklar / essay

Helge Torvund:

Livsfylde.
Betraktningar frå
ei nysgjerrig sjel

Jæren Forlag

Skriftstykka i boka Livsfylde har alle vore trykte i Klassekampen. Tekstane strekkjer seg over nokre boksider, og dei handlar om alt frå forholdet menneska har til tre, stille, det usagde, skjønnlitteratur som terapi og steinar, til victorianøkkerosa, poesi, målarkunst, lått og hygge. Torvund tek oss like gjerne med på ein runde i York Art Gallery som ut i skogen. Ein kan kome til denne boka med ulike føresetnader. Alt er meisterleg formidla.

Utdjuping

Når ein her les stykka samla og i samanheng, dannar tekstane ein heilskap, der somme tema nok kan vende attende, men då i nye samanhengar der dei får tilført enda nokre nyanserande utdjupingar. Sjølv om boka er definert ved at ho gjer avstikkarar, finst det eit samlande grep. Det har med røysta, interessefelta og den drøftande måten tekstane faldar seg ut på, å gjere. Det er kanskje tre hovudfelt Torvund ofte vev saman og kombinerer på overtydande vis, og som gjensidig lyser kvarandre opp: psykologien, poesien og kunsten.

Tekstane i Livsfylde er som stutte og poengterte essay der ei røyst, med erfart kunnskap, set ei rad fenomen og spørsmål i overraskande perspektiv. Det finst nok av kunnskapsprosa som valsar over lesaren. Men her det annleis: Desse tekstane stolar på lesaren og maktar å romme hen utan å gå på akkord med seg sjølv. Eit grunndriv i tekstane er spørjelysta, vitebegjæret, kunnskapen, det å lene seg ut over verda. Men det er ikkje ein instrumentell og leksikalsk kunnskap som her vert demonstert. Kunnskapane er filtra gjennom eit sinn og har fått ein menneskeleg klangbotn. Slik får kunnskap tyding.

Nerve

Helge Torvund skriv ein drøftande prosa med ein menneskeleg nerve. Han kan gjerne starte med eit standpunkt for deretter å snu om og moderere seg og – til slutt – kanskje hamne ein stad midt mellom, eller med eit dikt. Somme tekstar kan vere skildrande, der noko får tale for seg sjølv. Slik som i teksten om tvillingane Scott. Den eine tvillingen skreiv dikt, den andre, Judy Scott (1943–2005), som var råka av Downs syndrom, byrja etter ei lang stund å tvinne trådar og filler og lage skulpturar som vart utstilte i galleri over heile verda.

«Men dei fleste er berre underlege, merkverdige skapningar laga av ei som brått fann sin heilt eigen måte å røre verda på; å lage noko med hendene som ikkje hadde namn, ‘før ord, utanfor ord’».

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.