JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

BokMeldingar

Livet og døden på fabrikken

Bomullsengelen tek for seg viktig kvinnehistorie, men er ein svak roman.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Susanna Alakoski debuterte i 2006 med ein roman som ho fekk Augustprisen for.

Susanna Alakoski debuterte i 2006 med ein roman som ho fekk Augustprisen for.

Foto: Julia Lindemalm

Susanna Alakoski debuterte i 2006 med ein roman som ho fekk Augustprisen for.

Susanna Alakoski debuterte i 2006 med ein roman som ho fekk Augustprisen for.

Foto: Julia Lindemalm

3816
20230224
3816
20230224

Roman

Susanna Alakoski:

Bomullsengelen

Omsett av Runa Kvalsund
Samlaget

Langt ute i Bomullsengelen sperrar eg opp auga, boka skildrar ein episode eg kjenner, frå Vinterkrigen mellom Finland og Sovjet: bombinga av Vasa nyttårskvelden 1939 då russarane slepte 200 bomber over den finske byen. Også to kvinner frå Noreg opplevde nemleg helvetet i den finske byen. Tove Filseth og Sigrid Helliesen Lund var på oppdrag på eit sjukehus midt i byen då bombene regna. Sjølve slapp dei frå det uskadde, men dei vart vitne til korleis soldatane på bårene fekk nye kroppsdelar rivne av eller døydde.

At lesaren så langt uti boka brått vakna til, gav meg ein tydeleg peikepinn på at romanen i stort ikkje verkeleg greip meg, trass i ein engasjerande tematikk. Infernoet i Vasa den kvelden er toppen, eller kanskje heller botnen, i dette dramaet. I Bomullsengelen går det nemleg for det meste nedover. Når du ikkje trur det kan bli endå vanskelegare og meir lidingsfullt, skrur Alakoski skruven til endå eit hakk, i ein velkjend narrativ strategi. Målet er sjølvsagt at lesaren storøygd og gripen skal følgje med på ferda fordi ho bryr seg om de stakkars heimsøkte karakterane. For at grepet skal fungere etter hensikta, må likevel andre ting vere på plass. Dette vantar i for stor grad i denne romanen.

Det er synd. Boka syner ein imponerande detaljkunnskap, og researchen må ha vore omfattande; kvinneliv er overalt og alltid dårlegare dokumentert. Dette er soga til småkårsfolk, og først og sist kvinnene si.

«Uekte» barn

Hilda blir fødd som «uekte» dotter på ein stor gard heilt på byrjinga av 1900-talet. Å få barn på denne måten er stor skam, og mora blir råka av ein fødselsdepresjon som ikkje går over. I staden er det matriarken på garden som tar vare på vesle Hilda, på uklanderleg vis. Jenta får kjærleik og kunnskap frå denne bestemte og kloke kvinna. Garden er ein trygg stad der dei ikkje manglar noko materielt, og der menneska står i kontakt med dei rike tradisjonane frå den finske kulturen. Hildas posisjon er likevel usikker. Då ho som sekstenåring gjer same tabbe som mor si, er det ingen nåde. Far i huset jagar henne på dør.

Snart ber det av garde til Vasa by, der Hilda får arbeid på Bomullsfabriken, «Bomulla». Herfrå skriv Alakoski fram ei heilt livsverd som nok sjeldan har blitt handsama så omfattande i nordisk litteratur, kvinnelivet i tekstilindustrien. Forfattaren har sjølv sagt i intervju at hennar eiga bestemor arbeidde femti år på bomullsfabrikk, men aldri fortalde om det. Alakoski har sett seg føre at ho vil fortelje, vil lage spor. Dette er prisverdig. Men veldig stor litteratur har det diverre ikkje blitt av det.

Kvartett

Handlinga i denne boka går fram til etter andre verdskrigen. Det skal kome tre bøker til. Her følgjer vi Hilda gjennom ekteskap og enkestand, barnefødslar og krig. Og naud og arbeid, arbeid og naud. Kanskje finst det lysare utsikter for neste generasjon, men ikkje betre enn at dei må late det nyfødde barnet deira vere att medan dei sjølve reiser til Sverige for å arbeide.

Kvifor fungerer ikkje Alakoskis breitt utlagde soge? Ho skriv rett fram, språklege bilete dukkar for det aller meste opp i samband med sitat, til dømes frå Kalevala. Nettopp desse sitata gjer det så tydeleg at forfattarens eigen stil fell gjennom. Sjølv om romanverket heilt klart står i den realistiske tradisjonen, blir språket likevel for platt og monotont når det er side opp og side ned i same nivå. Alakoski greier ikkje å løfte personane ho så gjerne vil vise oss, heilt fram. Hilda er ein figur som gjer inntrykk, men vi kjem ikkje under huda på henne.

Romanen er framifrå omsett av Runa Kvalsund.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er forfattar, lektor og fast bokmeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Roman

Susanna Alakoski:

Bomullsengelen

Omsett av Runa Kvalsund
Samlaget

Langt ute i Bomullsengelen sperrar eg opp auga, boka skildrar ein episode eg kjenner, frå Vinterkrigen mellom Finland og Sovjet: bombinga av Vasa nyttårskvelden 1939 då russarane slepte 200 bomber over den finske byen. Også to kvinner frå Noreg opplevde nemleg helvetet i den finske byen. Tove Filseth og Sigrid Helliesen Lund var på oppdrag på eit sjukehus midt i byen då bombene regna. Sjølve slapp dei frå det uskadde, men dei vart vitne til korleis soldatane på bårene fekk nye kroppsdelar rivne av eller døydde.

At lesaren så langt uti boka brått vakna til, gav meg ein tydeleg peikepinn på at romanen i stort ikkje verkeleg greip meg, trass i ein engasjerande tematikk. Infernoet i Vasa den kvelden er toppen, eller kanskje heller botnen, i dette dramaet. I Bomullsengelen går det nemleg for det meste nedover. Når du ikkje trur det kan bli endå vanskelegare og meir lidingsfullt, skrur Alakoski skruven til endå eit hakk, i ein velkjend narrativ strategi. Målet er sjølvsagt at lesaren storøygd og gripen skal følgje med på ferda fordi ho bryr seg om de stakkars heimsøkte karakterane. For at grepet skal fungere etter hensikta, må likevel andre ting vere på plass. Dette vantar i for stor grad i denne romanen.

Det er synd. Boka syner ein imponerande detaljkunnskap, og researchen må ha vore omfattande; kvinneliv er overalt og alltid dårlegare dokumentert. Dette er soga til småkårsfolk, og først og sist kvinnene si.

«Uekte» barn

Hilda blir fødd som «uekte» dotter på ein stor gard heilt på byrjinga av 1900-talet. Å få barn på denne måten er stor skam, og mora blir råka av ein fødselsdepresjon som ikkje går over. I staden er det matriarken på garden som tar vare på vesle Hilda, på uklanderleg vis. Jenta får kjærleik og kunnskap frå denne bestemte og kloke kvinna. Garden er ein trygg stad der dei ikkje manglar noko materielt, og der menneska står i kontakt med dei rike tradisjonane frå den finske kulturen. Hildas posisjon er likevel usikker. Då ho som sekstenåring gjer same tabbe som mor si, er det ingen nåde. Far i huset jagar henne på dør.

Snart ber det av garde til Vasa by, der Hilda får arbeid på Bomullsfabriken, «Bomulla». Herfrå skriv Alakoski fram ei heilt livsverd som nok sjeldan har blitt handsama så omfattande i nordisk litteratur, kvinnelivet i tekstilindustrien. Forfattaren har sjølv sagt i intervju at hennar eiga bestemor arbeidde femti år på bomullsfabrikk, men aldri fortalde om det. Alakoski har sett seg føre at ho vil fortelje, vil lage spor. Dette er prisverdig. Men veldig stor litteratur har det diverre ikkje blitt av det.

Kvartett

Handlinga i denne boka går fram til etter andre verdskrigen. Det skal kome tre bøker til. Her følgjer vi Hilda gjennom ekteskap og enkestand, barnefødslar og krig. Og naud og arbeid, arbeid og naud. Kanskje finst det lysare utsikter for neste generasjon, men ikkje betre enn at dei må late det nyfødde barnet deira vere att medan dei sjølve reiser til Sverige for å arbeide.

Kvifor fungerer ikkje Alakoskis breitt utlagde soge? Ho skriv rett fram, språklege bilete dukkar for det aller meste opp i samband med sitat, til dømes frå Kalevala. Nettopp desse sitata gjer det så tydeleg at forfattarens eigen stil fell gjennom. Sjølv om romanverket heilt klart står i den realistiske tradisjonen, blir språket likevel for platt og monotont når det er side opp og side ned i same nivå. Alakoski greier ikkje å løfte personane ho så gjerne vil vise oss, heilt fram. Hilda er ein figur som gjer inntrykk, men vi kjem ikkje under huda på henne.

Romanen er framifrå omsett av Runa Kvalsund.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er forfattar, lektor og fast bokmeldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Foto: Svein Egil Økland

ReportasjeFeature

Taubåten – den maritime arbeidsgampen

For somme sjøfolk er livet på ei ferje eller eit cruiseskip ikkje variert eller spanande nok. Då er kan hende løysinga å hoppe over på tug-en – ein jobb der kvar dag er garantert å vere ulik den førre.

William Sem Fure
Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Foto: Svein Egil Økland

ReportasjeFeature

Taubåten – den maritime arbeidsgampen

For somme sjøfolk er livet på ei ferje eller eit cruiseskip ikkje variert eller spanande nok. Då er kan hende løysinga å hoppe over på tug-en – ein jobb der kvar dag er garantert å vere ulik den førre.

William Sem Fure
Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.

Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.

Foto: Monica Tormassy / Det Norske Teatret

TeaterMeldingar
Jan H. Landro

Kven har makt over kven?

Velspelt om medviten og umedviten makt, sanning, manipulasjon og illusjon.

The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.

The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.

Foto: Another World Entertainment

FilmMeldingar
Håkon Tveit

Skrekkfilmen Strange Darling tuklar med tida for å trekke i gang tankane.

President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.

President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.

Foto: Javad Parsa / NTB

KommentarSamfunn
SveinTuastad

Å fjerne Støre no vil vere ei panikkhandling som skaper fleire problem enn det løyser for Arbeidarpartiet.

Frostrøyk i Kyiv.

Frostrøyk i Kyiv.

Foto: Evgeniy Maloletka / AP / NTB

KrigSamfunn

Kyiv, Brussel, Budapest – ei forteljing om tre byar

Ei tjukk skodde heng over Kyiv og heile det sentrale Ukraina. Lufta er fuktig og tung, og hindrar sikten. Sjølv på ein god, rett veg må du køyre med låg fart.

Andrej Kurkov
Frostrøyk i Kyiv.

Frostrøyk i Kyiv.

Foto: Evgeniy Maloletka / AP / NTB

KrigSamfunn

Kyiv, Brussel, Budapest – ei forteljing om tre byar

Ei tjukk skodde heng over Kyiv og heile det sentrale Ukraina. Lufta er fuktig og tung, og hindrar sikten. Sjølv på ein god, rett veg må du køyre med låg fart.

Andrej Kurkov

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis