Roman

Zeshan Shakar:

Gul bok

Gyldendal

«Den vanskelege andreboka» er kanskje ein klisjé, men i tilfellet Zeshan Shakar umogleg å kome utanom. Den store suksessen Groruddal-forfattaren hadde med Tante Ulrikkes vei har skapt svære forventningar og gjer det vanskeleg å ikkje lese Gul bok opp mot debuten.

På Haugenstua i Groruddalen bur Mani i ei leilegheit saman med faren. Han er nyutdanna økonom frå BI og på jobbjakt. Planen om å tene masse flus (pengar) i det private næringslivet har så langt ikkje slått til. Han må søkje seg til det offentlege og får napp i Barne- og familiedirektoratet. Ein stor del av boka skildrar budsjettarbeidet og livet i korridorar og møterom i Regjeringskvartalet, namnet på romanen er byråkratslang for statsbudsjettet.

Mani kjem frå ein heilt annan bakgrunn enn kollegaene, strevar for å skjøne kodane og unngå å dumme seg ut. Stort sett greier han seg bra. Mani er smart – kanskje for smart, og han er ikkje udelt sympatisk. I strevet med å sparke frå for sjølv å kome seg opp og fram, råkar han iblant andre. Hovudpersonen har likevel eitt viktig forsonande trekk: Han sviktar aldri faren. Faren er merkt etter ei arbeidsulykke og har i stor grad berre sonen som meiningsberande innhald i livet. Framstillinga av faren og tilhøvet mellom far og son sit verkeleg godt i denne romanen.

Tamd skrift

Framandkjensla er godt skildra, men med mindre av varmen og sjarmen som debutromanen hadde. Aller mest saknar eg det friske, originale språket og dei spontane meiningsytringane til særleg den minst skolerte karakteren i debutromanen. Også i Gul bok finn vi innslag av innvandrarnorsk og tekst i chatteloggar, men dette er ikkje ein integrert del og blir meir utvendige rekvisittar.

Shakar prøver seg på samfunnssatire i skildringane av byråkratiet, men det som grip meir, er når vi kjem tett på Mani og krysspresset han står i av kodar og forventningar. Økonomen er sett i ein skvis: Ettersom han lærer seg kodane han treng i det nye miljøet, fjernar han seg frå sitt eige, frå venner og kjærasten. Mani var med i eit crew (ein gjeng) som dreiv med litt av kvart. Desse erfaringane ligg og ulmar. Blir han provosert nok, renn det over, og han ytrar seg på ein måte som grensar til den fysiske valden han sjølv brukte og var omgitt av i ungdomsgjengen. På godt og vondt bur det meir i Mani enn det han kan syne fram der han no ferdast. Likevel er det synd at forfattaren trekkjer seg når han rører ved det verkeleg mørke og farlege. Det er som om det grå byråkratiet tøymer ikkje berre karakteren til Mani, men også skrifta sjølv.

22. juli

Handlinga er lagd til perioden frå 2010 til 2012. Mani jobbar i høgblokka i regjeringskvartalet. Skildringane frå sommaren 2011 frå ein som er midt oppe i hendingane, er ikkje sterke nok til at vi verkeleg kjenner dei på kroppen. Søkjelyset ligg mykje på dei praktiske ulempene. Dei var sjølvsagt store for dei som hadde arbeidet sitt her, men skal ein først ta opp dette nasjonale traumet, er det litt skuffande at det ikkje blir gjort med større tyngde og temperatur.

Samanlikna med trykket og kreativiteten i den knallsterke debuten er Gul bok bleikare. Likevel er det ein roman med mange fasettar. Shakars stemme og blikk frå ein annan ståstad enn den dei fleste norske forfattarar har, utgjer også denne gongen eit viktig bidrag til den norske offentlegheita.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er lektor, forfattar og fast skribent for Dag og Tid.