Bok
Håpet i det håplause
Marlen Haushofers roman Veggen har tolt tidstanna.
Den austerrikske forfattaren Marlen Haushofer vart berre 50 år gammal.
Foto: Gyldendal
Marlen Haushofer blei berre 50 år, og da ho døydde i 1970, stod ho ved starten av eit forfattarskap som skulle leve vidare og bli løfta fram til klassikarstatus av ettertida. Særleg gjeld det Die Wand, Veggen, frå 1963. Likevel skulle det gå over 30 år før romanen kom på norsk, omsett av Unn Bendeke (1929–2000), og årets utgåve er den fjerde her til lands, denne gongen i serien Gyldendals moderne klassikere.
Handlinga utspeler seg gjennom to–tre år etter at eit velfungerande samfunn er ramma av ein uforklarleg katastrofe ved at ein glasvegg deler det som var, frå det som er: På den eine sida er alt dødt, på den andre sida har den kvinnelege forteljaren i 40-åra overlevd saman med hunden Luchs.
Krønike
Saman med vertsfamilien Rüttlinger har ho reist til ei velutstyrt jakthytte i Alpane. Vertsfolket drar til landsbyen like ved, ho blir att i hytta og vaknar dagen etter til ein situasjon der ho må nullstille seg og starte livet på nytt, slik for eksempel Robinson Crusoe måtte det. Romanen er da også ein dystopisk robinsonade utan lykkeleg utgang, i motsetning til Defoes roman frå 1719 og William Goldings Fluenes herre frå 1954.
Det blir aldri klart kva veggen faktisk er, kva funksjon han skal ha utover «at den var et slags nytt våpen» som sparer infrastrukturen, «et mirakel av et våpen, det hadde skånet selve jorden, hadde drept bare mennesker og dyr». Kald krig og atomfrykt prega tidleg etterkrigstid, og det kom ofte til uttrykk i litteraturen, direkte eller indirekte.
«Jeg venter og klamrer meg til livet», seier den namnlause forteljaren tidleg i teksten, og det ho ventar på, er at nokon vil redde henne ut av den situasjonen ho har hamna i. For å halde tilværet i balanse startar ho å skrive ei slags krønike der dei daglege gjeremåla står i sentrum, blanda med refleksjonar over menneskenaturen, korte tilbakeblikk på det ufrie livet før katastrofen, prosalyriske skildringar av eit alpelandskap, alt saman i eit klart og tydeleg språk, jordnært og presist. Språket og forteljinga blir eit forsvar mot det håplause og fortvilte og ein måte å bevare forstanden på.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
