Sakprosa

Hallvard Kjelen:

Ein lovsong til
trassen. Novellene til Laila Stien

Orkana Akademisk

Laila Stien har gitt ut verk innanfor fleire sjangrar, men det er framfor alt novella ho blir knytt til – og da særskilt med ein realistisk novelletradisjon, der søkjelyset typisk er på vanlege folk og livet deira.

Kritikarstanden tyr ofte til merkelappen «kvardagsskildringar» i møte med forfattarskapen hennar, men dette er ikkje Hallvard Kjelen, førsteamanuensis ved Nord universitet, samd i. I boka med den fine tittelen Ein lovsong til trassen peikar han på at det ikkje eigentleg er kvardagen som vert tematisert, men snarare «det strevet som ligg i å eksistera i eller rett etter krisen, etter at forståinga av at ein grunnleggjande sett er einsam, har gått opp for ein».

Boka har derfor som mål å utforske korleis novellene til Stien viser fram ulike kriser og overgangar som riv individet ut av kvardagen.

Sjølv om utgangspunktet er lovande, innfrir ikkje resultatet heilt. Grunnen er at det er eit svært omfangsrikt materiale Kjelen grip fatt i, når han tek føre seg ni av dei ti novellesamlingane til Stien. Gitt at ho har publisert nær 100 noveller, er ei tydeleg avgrensing av analytisk perspektiv heilt naudsynt for ei bok på knappe 160 sider. Men snarare enn avgrensing, inneheld Ein lovsong til trassen eit vidt spekter av tematikkar, så som diskusjonar av novelleteori, informasjon om kva avismeldarar har skrive om Stien, analysar av utvalde noveller og forsøk på å risse opp dei lange linjene i forfattarskapen.

Kvar for seg er alle desse vinklingane interessante, men fordi det rett og slett er for mange av dei, får Kjelen ikkje høve til å gå skikkeleg i djupna. Til dømes skriv han berre seks sider om samlinga Hjem til jul (2010), og to av dei handlar om avismeldingar. Med fire sider til rådvelde seier det seg sjølv at det som blir sagt om dei ulike tekstene i samlinga, blir heller overflatisk.

Rett nok er dette det knappaste kapittelet, men i og med at dei ulike analysane i boka gjennomgåande er korte, er det berre unntaksvis at Kjelen verkeleg lukkast med å få fram nye innsikter om novellene. Dette betyr ikkje at Ein lovsong til trassen er utan kvalitetar: Kjelen viser til dømes eit oppriktig og smittande engasjement for novellekunsten til Stien, samstundes som han skriv klart og tydeleg, utan hang til innfløkt akademikarprosa.

Men alt i alt burde boka anten vore ein god del lengre, eller så burde Kjelen ha snevra inn det analytiske interessefeltet: «Less is more», som ein seier.

Anders M. Gullestad

Anders M. Gullestad er første­amanuensis i nordisk litteratur ved Universitetet i Bergen.