Sakprosa

Petter Fiskum Myhr:

Bob Dylans ti bud

Historie & Kultur

Vi har gløymt å omfamne det usikre, det uføreseielege, skriv Petter Fiskum Myhr i Bob Dylans ti bud. Og eg nikkar og er samd, noko eg gjer fleire gonger i møtet med den sympatiske forfattarrøysta. Sedate vanedyr som eg sjølv skal kvele risikofrykta ved å «akseptere kaos» – det femte av det forfattaren altså kallar Bob Dylans ti bod.

Men kven er dette «vi» som Myhr innlemmer meg i? Fleirtalet i velstandssamfunnet Noreg? Kanskje. Likevel er det mange nok som lever med uro, som har fått livet sitt overmanna av uro, og som dermed fell utanfor Myhrs «vi», dei som kan unne seg ikkje berre å akseptere kaos, men å «gå rett inn i det», slik forfattaren seier Dylan har gjort.

Levereglar

Eg les gjerne meir lyttande og fortolkande essaystikk som rettar blikket primært mot det Dylan har laga, snarare enn endå fleire biografiar. Dermed ønskjer eg i utgangspunktet ei bok som Myhrs velkommen, ein type tekst som reflekterer rundt, og med, songane til Dylan.

Det gjer Myhr, og han deler raust av eiga livserfaring og ting han har lese, i ein ikkje alltid openberr konstellasjon av røyster (Donald Rumsfeld, Slavoj Zizek, Mark Rothko og Nick Cave, for å nemne nokre). Det vert ganske assosiativt, med mange koplingar på kryss og tvers.

Det er likevel ikkje det som er hovudgrunnen til at eg stussar over Bob Dylans ti bud. Når du gjer bruk av ein slik boktittel, er du ganske medviten den uunngåelege assosiasjonen til levereglane Moses fekk på steintavlene på Sinaifjellet. Eg har lytta til Dylan sidan eg var femten, og orda og musikken har vore viktig for meg, eg har funne glede, energi og trøyst i det han har laga, men eg har aldri vurdert å formulere levereglar av det.

Myhr spør korleis Dylan har klart å halde «den profetiske røsten og den poetiske flammen levende over så lang tid», og meiner å sjå «et mønster, en strategi, en livsholdning, som kan gi næring til et liv i kontinuerlig utvikling». Det er dette han har teke på seg å meisle ut som Dylans ti bod. Dylan, meiner Myhr, har «verktøy i sin verktøykasse» som til dømes gjorde det mogleg for han å bryte ut frå den evangelikale fundamentalismen og likevel halde på trua. Artisten hjelper oss med å stikke hòl på dei «individuelle livsløgnene» vi baserer livet vårt på.

Heilt konkret har Dylan hjelpt Myhr sjølv, for forfattaren meiner faktisk dette med levereglar heilt bokstavleg. Dei viktigaste livsvala har han Bob Dylan å takke for. Det var takka vere Dylan han fullførte gymnaset og dermed kom seg vidare til universitetsstudiar, og deretter til NRK. Og det var takka vere Dylan han fann ut at han skulle hoppe i det og seie opp hos rikskringkastaren, og takke ja til å verte direktør for Rockheim.

Frigjering

Det ligg eit stort frigjerande potensial i Dylans songar som har hjelpt mange å seie takk og farvel, nett då det var viktig å gjere det. Bob Dylans ti bud viser fleire stader korleis songane har realisert ei frigjering frå forventningar og krav utanfrå, for menneske som har kjent seg undertrykte.

I Chronicles (2004), det næraste Dylan sjølv har kome memoarsjangeren, fortel han om det opne brevet Irwin Silber, redaktøren for folkbladet Sing Out, publiserte i 1964, der han skulda artisten for å ha «svikta sine plikter som samvitet til ein heil generasjon», som Dylan sjølv formulerer det i boka si. «Eg kjende meg som eit stykke kjøt som nokon hadde kasta til hundane», skriv Dylan. Det er ei kjensle han har hatt nokre gonger, for rolla som talsmann eller profet har han aldri funne seg til rette i. Levereglar har han overlate til andre.

Det går an å tilrå Myhrs engasjerte introduksjon til Dylans musikk, for om du har lyst til å gå på oppdagingsferd, finn du ut rett mykje ved å lese Bob Dylans ti bud, utanfor ei oppskriftsmessig, kronologisk, biografisk framstilling, som gudane skal vite at det finst nok av.

Men om du vil omfamne kaoset i Dylans musikk, bør du finne vegen på eiga hand og la bøker som tolkar produksjonen i ein eigen variant av sjølvhjelpslitteratur ved å utstyre han med brukarrettleiing og instruks, vente.

Øyvind Vågnes

Øyvind Vågnes er forfattar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.