JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

BokMeldingar

For ordens skuld

Lars Saabye Christensen tek den paranoide sjølvutslettinga under skrekkveldet på kornet.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
I den nyaste romanen til Lars Saabye Christensen er stemninga i slekt med slikt ein finn døme på hjå Ismail Kadare og Uwe Tellkamp, skriv Odd W. Surén.

I den nyaste romanen til Lars Saabye Christensen er stemninga i slekt med slikt ein finn døme på hjå Ismail Kadare og Uwe Tellkamp, skriv Odd W. Surén.

Foto: Hanna Kristin Hjardar

I den nyaste romanen til Lars Saabye Christensen er stemninga i slekt med slikt ein finn døme på hjå Ismail Kadare og Uwe Tellkamp, skriv Odd W. Surén.

I den nyaste romanen til Lars Saabye Christensen er stemninga i slekt med slikt ein finn døme på hjå Ismail Kadare og Uwe Tellkamp, skriv Odd W. Surén.

Foto: Hanna Kristin Hjardar

3551
20240920
3551
20240920

Roman

Lars Saabye Christensen:

Omagiu

Cappelen Damm

Om noko land skulle eigna seg perfekt for ein roman, må det sjølvsagt vera Romania. Ei slik lukkeleg lokalisering har Lars Saabye Christensen gjort i den nye romanen sin, sjølv om namnet Romania ikkje er å finna i boka. Ein ser likevel fort at det er der handlinga går føre seg, under skrekkveldet til Nicolae Ceauşescu, skomakaren som i romanen vert kalla Kapteinen og stundom Geniet frå Karpatane.

Kona hans vert kalla Mor, og forfattaren har gjort ho noko yngre enn originalen, og dessutan barnlaus, medan ho elles har attkjennande drag, som ei enorm samling skor (3000 par, omtrent som samlinga til Imelda Marcos) og ein mutt personlegdom som får meg til å tenkja at ho kan ha kjøpt dei skorne hjå Al Bundy.

Stormannsgalskap

I romanen møter me Ion Pauker, som er son av ein glasmeister, og som tidleg i boka tidt er å sjå berande på eit vindauga, slik at folk kallar han Utsikten. Mot slutten av boka får me vita, av mor hans, Sanda, at dei bak ryggen hans kalla han Dårleg Utsikt.

Det vert gjort eit poeng av at han er så ekstremt sta, og eg tenkte då at me her har ein litterær slektning av Oskar Matzerath hjå Günter Grass, eller at teksten kunne vera ein homage (av latin, homagium, hylling, som er opphavet til boktittelen) til Grass, men teksten utviklar seg i ei anna lei.

Før lesaren veit ordet av det, har Ion meldt faren for noko småtteri, og glasmeisteren vert kasta i fengsel. Ion Pauker kjem seg til hovudstaden, der han etter kvart får tittelen ordenskansellist, med ansvar for å halda alle utmerkingar og ordenar Kapteinen og Mor har fått, i orden. Rommet desse er plasserte i, er det som heiter Omagiu, og det ligg i det gigantiske Folkets palass, som den stormannsgalne statsleiaren fekk bygd. Som alltid når eitkvart i ein autoritær stat har eit namn med Folket i, er det laga for eliten.

Overlevingsstrategi

Ion Pauker er ein opportunist som stundom er årsak til at andre fell i unåde. Det skal ikkje mykje til. Lars Saabye Christensen har funne fram til den tenkjemåten som ein i andre land ville sjå som paranoid, men som er ein overlevingsstrategi i eit totalitært samfunn.

Ion Pauker vert i sinekyrestillinga som medaljegnikkar og ordensbandstrykar meir eit symbol på eit tannhjul i despotens statsmaskineri enn ein reell aktør. Men posisjonen held han i nærleiken av Kapteinen, og tett på det gjeldande språket, som sjølvutslettande robot.

Stemninga i boka er i slekt med slikt ein finn døme på hjå Ismail Kadare og Uwe Tellkamp, og samstundes er det tydelege spor til Franz Kafka, ikkje minst ved at det i vrimmelen av moglege personar stadig er dei same få, i nye posisjonar, som dukkar opp og får avgjerande verknad på hendingane, i eit vedvarande mareritt som ikkje går heilt inn på nervetrådane til lesaren.

Romanen nemner noregsvitjinga til Kapteinen og frua, og utmerkingane dei fekk her, St. Olavs både ditt og datt. Det kan leggjast til at dei då hadde med seg ein tolk som heitte Sanda, som har gjort så mykje for norsk språk i Romania at ho er riddar av St. Olavs Orden. Geniet frå Karpatane og kona hans står ikkje lenger på lista over dei utmerkte.

Romanen tek ei uventa vending mot slutten, og ei ekstra heilt til slutt, men den er av det melodramatiske slaget og verkar konstruert i ein elles bra roman frå det marerittkabinettet eit mistruisk og persondyrkande diktatur er.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Roman

Lars Saabye Christensen:

Omagiu

Cappelen Damm

Om noko land skulle eigna seg perfekt for ein roman, må det sjølvsagt vera Romania. Ei slik lukkeleg lokalisering har Lars Saabye Christensen gjort i den nye romanen sin, sjølv om namnet Romania ikkje er å finna i boka. Ein ser likevel fort at det er der handlinga går føre seg, under skrekkveldet til Nicolae Ceauşescu, skomakaren som i romanen vert kalla Kapteinen og stundom Geniet frå Karpatane.

Kona hans vert kalla Mor, og forfattaren har gjort ho noko yngre enn originalen, og dessutan barnlaus, medan ho elles har attkjennande drag, som ei enorm samling skor (3000 par, omtrent som samlinga til Imelda Marcos) og ein mutt personlegdom som får meg til å tenkja at ho kan ha kjøpt dei skorne hjå Al Bundy.

Stormannsgalskap

I romanen møter me Ion Pauker, som er son av ein glasmeister, og som tidleg i boka tidt er å sjå berande på eit vindauga, slik at folk kallar han Utsikten. Mot slutten av boka får me vita, av mor hans, Sanda, at dei bak ryggen hans kalla han Dårleg Utsikt.

Det vert gjort eit poeng av at han er så ekstremt sta, og eg tenkte då at me her har ein litterær slektning av Oskar Matzerath hjå Günter Grass, eller at teksten kunne vera ein homage (av latin, homagium, hylling, som er opphavet til boktittelen) til Grass, men teksten utviklar seg i ei anna lei.

Før lesaren veit ordet av det, har Ion meldt faren for noko småtteri, og glasmeisteren vert kasta i fengsel. Ion Pauker kjem seg til hovudstaden, der han etter kvart får tittelen ordenskansellist, med ansvar for å halda alle utmerkingar og ordenar Kapteinen og Mor har fått, i orden. Rommet desse er plasserte i, er det som heiter Omagiu, og det ligg i det gigantiske Folkets palass, som den stormannsgalne statsleiaren fekk bygd. Som alltid når eitkvart i ein autoritær stat har eit namn med Folket i, er det laga for eliten.

Overlevingsstrategi

Ion Pauker er ein opportunist som stundom er årsak til at andre fell i unåde. Det skal ikkje mykje til. Lars Saabye Christensen har funne fram til den tenkjemåten som ein i andre land ville sjå som paranoid, men som er ein overlevingsstrategi i eit totalitært samfunn.

Ion Pauker vert i sinekyrestillinga som medaljegnikkar og ordensbandstrykar meir eit symbol på eit tannhjul i despotens statsmaskineri enn ein reell aktør. Men posisjonen held han i nærleiken av Kapteinen, og tett på det gjeldande språket, som sjølvutslettande robot.

Stemninga i boka er i slekt med slikt ein finn døme på hjå Ismail Kadare og Uwe Tellkamp, og samstundes er det tydelege spor til Franz Kafka, ikkje minst ved at det i vrimmelen av moglege personar stadig er dei same få, i nye posisjonar, som dukkar opp og får avgjerande verknad på hendingane, i eit vedvarande mareritt som ikkje går heilt inn på nervetrådane til lesaren.

Romanen nemner noregsvitjinga til Kapteinen og frua, og utmerkingane dei fekk her, St. Olavs både ditt og datt. Det kan leggjast til at dei då hadde med seg ein tolk som heitte Sanda, som har gjort så mykje for norsk språk i Romania at ho er riddar av St. Olavs Orden. Geniet frå Karpatane og kona hans står ikkje lenger på lista over dei utmerkte.

Romanen tek ei uventa vending mot slutten, og ei ekstra heilt til slutt, men den er av det melodramatiske slaget og verkar konstruert i ein elles bra roman frå det marerittkabinettet eit mistruisk og persondyrkande diktatur er.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss

BokMeldingar
Odd W. Surén

Orda mellom oss

Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.

Teikning: May LInn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis