Bok
Ei smertefull tvillingsoge
Agota Kristofs trilogi toler relansering. Det er meisterleg litteratur.
Agota Kristofs trilogi om tvillingane Claus og Lucas kom ut mellom 1986 og 1991 og blei raskt fanga opp på norsk ved Willy Flock. No blir bøkene relanserte over heile Europa og inkluderte i ein kanon over nyare europeisk litteratur der ein ungarar som skreiv på fransk og var busett i Sveits, får sin renessanse.
Agota Kristof (1935–2011) blei fødd i den vesle ungarske landsbyen Csikvánd med rundt 500 innbyggjarar, men voks opp i Szombathely, ein større by i nærleiken, heilt på grensa til Austerrike. Etter folkeopprøret i 1956 flykta ho med mann og barn og slo seg ned i Sveits, der ho tileigna seg fransk og etter kvart begynte å skrive. I den korte sjølvbiografien Analfabeten gjer ho greie for denne prosessen og det smertelege oppbrotet frå broren som blei igjen i Ungarn, og det er fullt mogleg å lese tvillingtrilogien (Tvillingenes dagbok, Beviset og Den tredje løgnen) i lys av det sjølvbiografiske.
Samtidig blir det sjølvbiografiske undergrave ved at alt blir vridd og vrengt frå ulike vinklar, slik at det lesaren trur etter å ha lese opninga med Tvillingenes dagbok, slett ikkje stemmer etter lesinga av Den tredje løgnen, for løgn og sanning er relative storleiker i dette universet, som gestaltar ein barndom og oppvekst under ekstreme vilkår med krig, okkupasjon, undertrykking og flukt.
På eiga hand
Frå starten er Claus og Lucas saman, plasserte hos bestemora, der dei veks opp og må greie seg sjølve og lære alt på eiga hand, sidan dei aldri går på skule eller blir innvigde i normale menneskelege relasjonar, dei må prøve det ut i all sin perversitet og råskap, slik at dei blir herda for vaksenlivet. Samtidig skriv dei, og desse dagboknotata dannar ein grunnmur i livet deira og i teksten som heilskap.
Tvillingenes dagbok sluttar med at Lucas som 15-åring på dramatisk vis flyktar over grensa og lar Claus bli igjen i heimlandet. Han blir registrert som papirlaus flyktning, og han lyg på alderen. Dermed blir han ikkje berre fysisk skild frå broren, men også i alder, og når han etter rundt 50 år i utlandet vender tilbake på turistvisum for å finne broren, blir dette brukt imot han.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
