Roman

Levi Henriksen:

Tolv ord fra Oskar Maier

Gyldendal

Levi Henriksens litterære og musikalske univers er Kongsvinger og grensetraktene mot Sverige, der han sjølv har vakse opp og framleis held til på den eksentriske adressa Elvis Presleys Boulevard. Han er svært produktiv i fleire sjangrar, årets bok er nummer 29 sidan debuten i 1999. Det han meistrar best, er novella, men han er òg ein habil, folkeleg og folkekjær romanforfattar.

I Tolv ord fra Oskar Maier grip han tilbake i si eiga familiehistorie til året då mora var 17 og arbeidde på storgarden Skinnarbøl rett aust for Kongsvinger. Der var det også tyske gartnarlærlingar, og Thea Thorsen forelskar seg djupt og inderleg i Oskar Maier. Våren og sommaren 1939 blir dei eit par, før Oskar må reise heim og etter kvart blir send til austfronten. Han overlever krigen og russisk krigsfangenskap, og i 1948 vender han heim til Straubing i Bayern, der han lever som gartnar resten av livet.

Gamle brev

Alt dette får forteljaren greie på når han blir oppsøkt av dottera til Otto Maier. Ho overleverer fleire brev skrivne frå Thea til Otto hausten 1939 og fram til 2. april 1940, og ut frå desse breva ser forteljaren ei anna side ved mora enn den strengt religiøse han kjende frå oppveksten i pinserørsla.

Denne ungdommelege romansen dannar fortidsplanet i teksten; på notidsplanet førebur forteljaren, som er ein aldrande musikar, ei togreise gjennom Sverige for å få inspirasjon til ei plate som skal avslutte karrieren. Reisa blir stadig forskyvd når han tar til å grave i fortida til mora, ikkje berre gjennom dei seks breva han får overlevert, men også gjennom mikrofilm av Kongsvinger Arbeiderblad (i dag Glåmdalen) i 1939, gjennom googlesøk kring Kongsvingers historie frå langt tilbake, med krigen mot Sverige i 1808 og krigshandlingar knytte til den tyske okkupasjonen, gjennom gamle familiebilde og gjennom stadige litterære og musikalske referansar. «Å gå seg vill ble en annen måte å komme fram på», heiter det ein stad, og vidare «å være på vei så mange steder på en gang at jeg ikke kommer meg av flekken».

Utflytande

Slik blir teksten nokså utflytande og utvendig med altfor mange lause trådar, utan større djupn og eksistensiell erkjenning kring det tilfeldige i dei vala ein gjer i lys av historiske hendingar: «I ytterste konsekvens betyr det at hadde ikke andre verdenskrig brutt ut, ville ikke jeg blitt født, samtidig som 72 millioner mennesker ikke hadde mistet livet. Det er en altfor stor tanke til at jeg klarer å ta den inn over meg.»

Tolv ord fra Oskar Maier blir ikkje nødvendigvis ein dårleg roman, men han kunne vore langt betre med ei strammare redigering, for det er ikkje det språklege det skortar på; Levi Henriksen skriv utsøkt prosa der aforismeaktige formuleringar lyser opp: «Mennene har kanskje bygd veiene, men det er kvinnene som har vist vei.»

Oddmund Hagen

Oddmund Hagen er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.