Roman

Ngugi wa Thiong’o:

Blodige kronblad

Omsett av Reidulf Molvær
Solum Bokvennen

Det er ikkje lett å halda tritt med utviklinga, men så skjer det noko uventa, og nett no gjer pandemien mange av oss til troglodyttar, altså holebuarar. Tida går seinare, og utviklinga liknar avvikling. Då er det lurt å lesa bøker, heller enn å øydeleggja sinnet på stadige oppdateringar om stoda. Ja, om ein kan få fatt i bøkene, då. Kan ein det, er det mellom anna ein god idé å gje seg i kast med romanen Blodige kronblad av den kenyanske litteraturens kronjuvel, Ngugi wa Thiong’o, ikkje minst av di boka er så tjukk at ein vert distrahert frå nedslåande helsenytt ei god stund.

Politisk intrige

Sentralt i boka står den vesle landsbyen Ilmorog, der ein Godfrey Munira ein dag kjem for å byrja som lærar på den lokale skulen. Etter mykje motstand får han sving på undervisinga, og litt etter litt vert han ven med fleire av dei lokale. Så kjem det ein øydeleggjande turke i Ilmorog, nauda står for døra, og folket tek ei stor avgjerd, dei vil gå heilt til Nairobi, hovudstaden, og leggja problemet sitt fram for ein viss Nderi wa Riera, parlamentsmedlem frå valdistriktet dei høyrer til. Tanken er at Ilmorog aldri har fått anna enn tomme ord frå styresmaktene, og at dei berre vil be om slikt dei meiner dei har rett på. Turen til fots, men også med ei eselkjerre, vert strabasiøs, og undervegs får dei sjå kor lite hjelp det er å få. Då dei endeleg får den mektige Nderi i tale, har han ikkje anna enn svada å komma med, medan han gruvlar over kva for ein politisk rival det kan vera som står bak dette. Fanga i det politiske intrigespelet, der makta er ein funksjon av korrupsjon, kan han ikkje tenkja på anna enn intrigar sjølv.

Nderi er noko av ein karikatur, og han har det sams med somme andre i denne romanen at han først og fremst representerer, at han er ein type, meir enn ein truverdig og sannsynleg mann. Den eigentlege personen i boka er læraren Munira, og me ser han frå mange sider. For romanen tek til med at han vert arrestert, og litt etter litt, i ein tekst som skifter perspektiv og tid i eino, forstår ein at eit politisk trippelmord har skjedd, og at Munira er mellom dei mistenkte.

Omstilling

Romanen kom ut i 1977, og det meste av handlinga går føre seg etter at Kenya vart sjølvstendig i 1963, men med glimt og tablå frå eldre tider, slik at ein forstår kor stor omstillinga var for folk i ein landsby som Ilmorog, der eventyr og legender vart til berre tre generasjonar attende, og der innbyggjarane sjølve prøvde å orientera seg i ei verd av reklame, skytevåpen og telefonar berre ein mannsalder etter at den første syklisten på dei kantar gjorde godtfolk fælne. No skal nye institusjonar fyllast, det er ei tid for kometkarrierar, men også for undergang. Landsbyen Ilmorog vert til byen Nye Ilmorog, ein by som har fått si store tid, men den tida har gått ifrå dei gamle, eller dei som har vorte gamle før tida, som Munira.

Boka sympatiserer ikkje med nokon av karakterane, men syner korleis mennesket prøver å klara seg i omskiftelege tider, der somme veit å utnytta endringane til eigen føremon, medan andre, som alltid, lyt bukka under. Her er mykje kulturell koloritt, men ikkje meir enn at ein kjenner att det menneskelege, diverre både på godt og vondt, slik at romanen til sjuande og sist ikkje handlar om Kenya åleine, men om mennesket, makta og hjelpeløysa.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.