JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

BokMeldingar

Draum og traume

Karin Haugane skriv dikt med ein særeigen mytisk og forheksande dåm over seg.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Forfattar Karin Haugane arbeider også som omsetjar.

Forfattar Karin Haugane arbeider også som omsetjar.

Foto: Catharina Caprino

Forfattar Karin Haugane arbeider også som omsetjar.

Forfattar Karin Haugane arbeider også som omsetjar.

Foto: Catharina Caprino

2729
20240426
2729
20240426

Dikt

Karin Haugane:

Kråkesang

Gyldendal

Etter at Karin Haugane (f. 1950) i essaysamlinga Språk og erfaring (2020) openberra eit familietraume – far hennar skaut mora og seg sjølv – er det vanskeleg ikkje å lese Kråkesang i lys av den tragedien. I Hauganes forfattarskap har denne traumatiske hendinga forståeleg nok sett djupe spor, og det finst avtrykk av ho alt i debutboka, Rester av glemsel (1989).

Å vere deltakar i, og berar av, ei vond og grufull familiehistorie, og deretter vitne om ho, er også lagnaden til Anna Bergmann, gjennomgangsfiguren i den lyrisk forteljande diktboka Kråkesang. Hjelp til å vitne, ikkje minst om mora Marias vonde og smertefulle lagnad, verkar det som Anna får frå Kråka, som her og der bryt inn og ytrar seg. Kråka talar fritt – på dialekt og folkeleg mål – og er ein tvitydig varslar- og sannseiarfigur.

Opp gjennom historia har kråkefuglen vore knytt til gudane, men i kristendommen også til djevelen og mørket. Det er ein høglydt skrikande fugl som i folketrua og i litteraturen har vore knytt til forderving og død.

«Enkeltdikt lyser opp med ei heilt eiga kraft og står godt i seg sjølv.»

Overgrep

Anna blir tidleg råka av eit overgrep frå «Dytteren» som far hennar ser ut til å vite om, utan at han grip inn. Og tilhøvet mellom faren og mora Maria er tidvis vanskeleg og prega av sjalusi og vald: «Bergmanns hender river i mors hår/ Mørkt fall, han drar dotter ut av min vår// Han smerter mamma: Hore, kjenn ditt svik/ Gift renner i stemmens grove spas og spit». Seinare får ein også høyre at faren, Bergmannen, skyt mora og seg sjølv.

Det er ein heilt særeigen mytisk og forheksande dåm over språkføringa i Kråkesang. Ja, tekstane teiknar opp eit svermande, nesten eventyrliknande univers, der lesaren blir trekt i retning av folkevisa, balladane og steva. Denne tendensen toppar seg i den lange sekvensen «Anna Bergmanns drømmedikt», ein visjon som har trekk frå «Draumkvedet». Kanskje er dette traumestoffet det vert fortalt om, så ekstremt smertefullt og komplisert at det berre kan handsamast i forma og språket til noko som minner om, og vev seg inn i, folkediktinga.

Forsoning

Ikkje minst verkar Kråkesang også som eit forsøk på forsoning, på endeleg å gi stoffet ro i diktinga og mora Maria ro i døden: «Hør, kråka som er inni din busk/ Alt levende visker og minnes/ Du vannet jorda godt, bar barna fram».

Ja, jamvel om dikta i Kråkesang faldar ut eit forlaup, finst enkeltdikt som lyser opp med ei heilt eiga kraft og står godt i seg sjølv, slik som «Rekviem», som eg siterte i byrjinga av avsnittet her.

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Dikt

Karin Haugane:

Kråkesang

Gyldendal

Etter at Karin Haugane (f. 1950) i essaysamlinga Språk og erfaring (2020) openberra eit familietraume – far hennar skaut mora og seg sjølv – er det vanskeleg ikkje å lese Kråkesang i lys av den tragedien. I Hauganes forfattarskap har denne traumatiske hendinga forståeleg nok sett djupe spor, og det finst avtrykk av ho alt i debutboka, Rester av glemsel (1989).

Å vere deltakar i, og berar av, ei vond og grufull familiehistorie, og deretter vitne om ho, er også lagnaden til Anna Bergmann, gjennomgangsfiguren i den lyrisk forteljande diktboka Kråkesang. Hjelp til å vitne, ikkje minst om mora Marias vonde og smertefulle lagnad, verkar det som Anna får frå Kråka, som her og der bryt inn og ytrar seg. Kråka talar fritt – på dialekt og folkeleg mål – og er ein tvitydig varslar- og sannseiarfigur.

Opp gjennom historia har kråkefuglen vore knytt til gudane, men i kristendommen også til djevelen og mørket. Det er ein høglydt skrikande fugl som i folketrua og i litteraturen har vore knytt til forderving og død.

«Enkeltdikt lyser opp med ei heilt eiga kraft og står godt i seg sjølv.»

Overgrep

Anna blir tidleg råka av eit overgrep frå «Dytteren» som far hennar ser ut til å vite om, utan at han grip inn. Og tilhøvet mellom faren og mora Maria er tidvis vanskeleg og prega av sjalusi og vald: «Bergmanns hender river i mors hår/ Mørkt fall, han drar dotter ut av min vår// Han smerter mamma: Hore, kjenn ditt svik/ Gift renner i stemmens grove spas og spit». Seinare får ein også høyre at faren, Bergmannen, skyt mora og seg sjølv.

Det er ein heilt særeigen mytisk og forheksande dåm over språkføringa i Kråkesang. Ja, tekstane teiknar opp eit svermande, nesten eventyrliknande univers, der lesaren blir trekt i retning av folkevisa, balladane og steva. Denne tendensen toppar seg i den lange sekvensen «Anna Bergmanns drømmedikt», ein visjon som har trekk frå «Draumkvedet». Kanskje er dette traumestoffet det vert fortalt om, så ekstremt smertefullt og komplisert at det berre kan handsamast i forma og språket til noko som minner om, og vev seg inn i, folkediktinga.

Forsoning

Ikkje minst verkar Kråkesang også som eit forsøk på forsoning, på endeleg å gi stoffet ro i diktinga og mora Maria ro i døden: «Hør, kråka som er inni din busk/ Alt levende visker og minnes/ Du vannet jorda godt, bar barna fram».

Ja, jamvel om dikta i Kråkesang faldar ut eit forlaup, finst enkeltdikt som lyser opp med ei heilt eiga kraft og står godt i seg sjølv, slik som «Rekviem», som eg siterte i byrjinga av avsnittet her.

Sindre Ekrheim

Sindre Ekrheim er lyrikar og fast bokmeldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Foto: Ida Lødemel Tvedt

Samfunn

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Ida Lødemel Tvedt
Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Stemninga på valmøtet i Salem var ikkje sint, men fandenivaldsk og sjølvsikker.

Foto: Ida Lødemel Tvedt

Samfunn

NEW YORK: Valnatta i New York kjendest som eit antiklimaks etter ei veke på reise i det som alt høyrdest ut som Trumps Amerika.

Ida Lødemel Tvedt
 James Rebanks på Lillehammer sist veke.

James Rebanks på Lillehammer sist veke.

Foto: Morten A. Strøksnes

Feature
Morten A. Strøksnes

Ein mann for alle årstider

LILLEHAMMER: Etter å ha skrive to svært populære bøker om landbruk og sauehald hamna James Rebanks i ei krise som førte han til eit dunvær på Helgeland.

Teikning: May Linn Clement

KommentarSamfunn
Halvor Tjønn

Tid for realitetsorientering

Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.

Ruslan Gorovij sender pengane han tener som artist, heim til Kyiv, der vener kjøper vedlass til ukrainarar som treng varme i vinter.

Ruslan Gorovij sender pengane han tener som artist, heim til Kyiv, der vener kjøper vedlass til ukrainarar som treng varme i vinter.

Foto: Ukrainian online sales

KrigSamfunn
Andrej Kurkov

Eit nytt lovframlegg som legg opp til at det skal bli straffbart å selje ulovleg hogd skog, vil ikkje minst råke folk i øydelagde hus.

Hello Kitty vinkar til tusenvis av tilhengarar under den årlege japanfestivalen i New York 11. mai.

Hello Kitty vinkar til tusenvis av tilhengarar under den årlege japanfestivalen i New York 11. mai.

Foto: Charles Sykes / AP / NTB

Kultur

Katten i pengesekken

Hello Kitty har blitt 50 år. Ho er turistambassadør, og ho har generert milliardar av yen. Sjølv kan ho ikkje uttale seg om kvifor folk kjøper henne.

Marita Liabø
Hello Kitty vinkar til tusenvis av tilhengarar under den årlege japanfestivalen i New York 11. mai.

Hello Kitty vinkar til tusenvis av tilhengarar under den årlege japanfestivalen i New York 11. mai.

Foto: Charles Sykes / AP / NTB

Kultur

Katten i pengesekken

Hello Kitty har blitt 50 år. Ho er turistambassadør, og ho har generert milliardar av yen. Sjølv kan ho ikkje uttale seg om kvifor folk kjøper henne.

Marita Liabø

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis