Roman

Anniken E. Jørgensen

Og så kom regnet

Gyldendal

Kjærleiken til pengar er rota til alt vondt, heiter det i Bibelen, medan andre kjelder finn rota i lediggang, og du skal sjå at båe har rett. Men medan den første rota gjer mest vondt for andre enn den pengekjære, er den ledige vond mot seg sjølv, ved å ha tid til å kjenna etter om noko er gale. Den som leitar, vil alltid finna.

Kvardagar utan innhald

Nathalie, hovudpersonen i debutromanen til Anniken Englund Jørgensen, har god tid til slik leiting. Ei kort stund hadde ho jobb i ein barnehage, men elles har ho ikkje stort å ta seg til. Lukka, som no er fordufta, har smilt til henne før i tida, for far hennar kjøpte eit husvære til henne til fire millionar ved Alexander Kiellands plass, truleg for å få dottera mest mogleg ut or livet sitt. Så der er ho, ei ung kvinne med kvardagar utan nemnande innhald. Dette verkar ikkje som eit spennande utgangspunkt for ein roman, men Anniken Englund Jørgensen har likevel fått til ein interessant tekst om Nathalie. Ho er eit gissel av fridomen sin, for om pliktene vantar, skortar det ikkje på sutene.

Nathalie har ein ekskjærast, Michel, som ho er så ferdig med at ho tenkjer på han heile tida. Ho er kjenslevar, i alle høve når det gjeld seg sjølv, ho er plaga av angst og går til ein psykolog som oppmuntrar etter mantrametoden. Han seier kvar gong at det er dei sterkaste som kjem dit, altså til terapeuten, men han gjer ikkje greie for korleis han har funne ut dette. Lite kjenner han styrken til folk han aldri ser.

Nathalie er klokare enn psykologen. Etter eit møte med han tenkjer ho dette: «Og det sank inn hos meg at voksne ikke er voksne, og at jeg kanskje heller aldri blir en.» Det er ein god observasjon av eit ungt menneske.

Å forstå seg sjølv

Ein annan stad seier Nathalie dette: «Jeg tror ikke jeg er ond, men jeg er muligens gal.» Å erklæra seg for galen er sjeldan eit teikn på sjølvkritikk, snarare det motsette, for ingen som presenterer seg som galen, gjer det for å få diagnosen stadfesta av vitskapen, derimot vil dei syna seg som interessante. Men ved å vera litt uviss på om ho er vond eller ikkje – ho seier jo ikkje at ho veit, ho berre trur – har Nathalie synt seg fram i ein ærleg freistnad på å forstå seg sjølv, og ikkje med eit diktat om kven ho er. Slik opplever lesaren Nathalie som eit røynleg menneske, og dermed interessant, trass i dei trivielle i-landsproblema ho strir med. Angstsjukdomen er irrasjonell, og Nathalie er endåtil merksam på sin eigen irrasjonalitet, men likevel makteslaus når kjenslene tek over styringa. Så immigrerer migrenen frå ukjent hald, og ho vert redusert til eit forknytt, lidande vesen i fosterstilling, på sett og vis heimlaus i samfunnet, frendelaus i skort på andre enn psykologen å opna seg for. For vennene hennar, til dømes Lise, er sutlause, i alle høve på den yta Nathalie kjenner, og lite kjend er ho også, for ho er fattig på kontaktar, og ho likar på leiken ille, som Ivar Aasen skreiv, om enn i ein annan kontekst.

Eg får influensa når eg høyrer tittelen influensar, som Anniken Englund Jørgensen er, og eg gjekk difor til lesinga med ein ryggsekk av fordommar. Men det eg fekk lesa, var ein god roman om einsemd og lengt, skriven i eit reint, kjenslevart og nøkternt språk utan jåleri. Sagt på ein annan måte, med ein faktisk og etterretteleg observasjon: Under det svarte omslaget er boka kvit som snø.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid.