Roman

Kyrre Andreassen:

Ikke mennesker jeg kan regne med

Gyldendal

Ein skulle gjerne, ein gong for alle, få fram den sanne versjonen av den soga ein sjølv er ein del av, men det skjer ikkje, for oppe i den situasjonen der dei rette orda endeleg kan seiast, er det ikkje råd å få sagt noko viktig likevel. Då lyt ein anten gå med uforretta sak eller finna ein instans å venda seg til. Linda Hansen i den nye og storarta romanen til Kyrre Andreassen har funne seg ein slik, og det er lesaren. Det er kan hende ingen ideell instans, men han får vel duga, enn så lenge.

​Linda har i over tjue år levd i lag med Svein Sjöberg, son av ein juksesvenske og smart entreprenør. Svein er ikkje like smart, men han er vel i mangt OK, sjølv om det snart skal syna seg at det ikkje er så veldig mykje tak i han. Angst og depresjon, eller noko han gjev slike namn, kan halda han nede, endå om det ikkje er noko som tyder på at han har hatt større ambisjonar i livet enn eit hus med integrert garasje.

«Ein vert sint og irritert over urettvise påstandar, for i neste augneblink å le høgt.»

Forelsking

​Den store tekstmassen er ein einaste monolog av Linda, om hennar syn på saka, ein kolossal ordflaum utløyst av eit sårande faktum, nemleg at Svein har forelska seg i Veronika Hagen, ei vakker og tilsynelatande glamorøs kvinne med ei uglamorøs fortid som alle i nedslagsfeltet til romanen veit om. Dette nedslagsfeltet er delar av Buskerud som eg for min del helst høyrer om under NM i hopp, med namn som Rollag og Veggli, og Nore og Uvdal, i romanen stundom opplyst av glansen frå Kongsberg og lyset frå metropolen Drammen.

Linda nemner ei uhorveleg mengd namn og tilnamn, alle med ei historie ho opplyser lesaren om, og sjølv om ein ikkje har noko anna val enn å ta imot og stundom vert forvirra av endå eit nytt namn, er det aldri keisamt. Dei overflødige opplysningane som karakteriserer Linda, fargelegg prosaen på makelaust vis, anten det no gjeld barndomsvenninna hev vore Elin, som feilaktig trur ho er eit godt menneske, og som er skildra så infamt og truverdig som nokon berre kan skildrast inne i hovudet, eller folk med eller utan viktig funksjon i boka, som denne: «Han het Bernt, men insisterte på å bli kalt Børny og hadde redde øyne og skuldrene oppunder øra, som om det nettopp hadde smelt bakom ryggen hans.»

Ein annan uviktig person i teksten vert presentert som ein mumlande, knudrete vestlending som går med sikspens inne og helst vil vera poet, men for Linda liknar han meir på ein buktalar.

Engasjerande

​Sjølv om dette altså er ein monolog over nesten fire hundre tettskrivne sider, om personar som knapt vert introduserte, på stader ein ikkje kjenner til, er teksten både svært engasjerande og underhaldande. Ein lyt lesa vidare, ein vert sint og irritert over urettvise påstandar, for i neste augneblink å le høgt av ein replikk eller fryda seg over ei djevelsk god utlevering av eit menneske som liknar einkvan ein sjølv har møtt, og ein vert etter kvart litt glad i Linda, sjølv om ho ikkje er ein enkel person å ha med å gjera. Menneskekunnskapen hennar er formidabel, og stundom har ho til og med eit objektivt blikk på seg sjølv.

Teksten kan dessutan by på ei rad uvanlege ord, som «gvemete», «pistrin», «grufsint», «udregelig» og «kråsebukker», i tillegg til nokre ein ikkje har sett på ei stund, som «buksvoger» og «setesdalsrykkja».

​Ikke mennesker jeg regner med er ein stor og mektig roman der den enorme detaljrikdomen aldri går på kostnad av presisjonen.

Odd W. Surén

Odd W. Surén er forfattar og fast bokmeldar i Dag og Tid