JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

BokMeldingar

By og land

Helga Flatland set by og land opp mot kvarandre i ei nokså sprikande forteljing.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Helga Flatland har skrive fleire bøker etter debuten i 2010 som gav henne Tarjei Vesaas’ debutantpris.

Helga Flatland har skrive fleire bøker etter debuten i 2010 som gav henne Tarjei Vesaas’ debutantpris.

Foto: Agnete Brun

Helga Flatland har skrive fleire bøker etter debuten i 2010 som gav henne Tarjei Vesaas’ debutantpris.

Helga Flatland har skrive fleire bøker etter debuten i 2010 som gav henne Tarjei Vesaas’ debutantpris.

Foto: Agnete Brun

3563
20221014
3563
20221014

Roman

Helga Flatland:

Etterklang

Aschehoug

«Aa, kunde eg fara til Telemork, og liva ei Sumarstund! Der gror det Ryllik paa Stove-Tak, og Songar paa Folkemunn», skreiv Per Sivle. Mange fleire enn han har hatt nasjonalromantiske førestillingar om det tradisjonsrike området midt mellom austland og vestland. Etterklang er eit studium av kulturmøte mellom den urbane livsforma, der idealet er å kunne leve kor det skal vere så lenge det finst nettilgang, og miljø som er avgrensa av lange tradisjonar og djupe røter. Flatland har blikk også for dei svake sidene ved bygdelivet.

Forfattaren er sjølv frå Telemark. Ho er stø i miljø- og interiørskildringane og har henta motiv frå «songar på folkemunn». Feleslåttar og gamle segner om ublide kvinnelagnader er forsøkt innvovne i handling og tematikk.

Handlinga i romanen er lagd til det første året av «koronatida». Dette er mest ei ramme for delar av handlinga, ikkje eit tema i seg sjølv. Mathilde er norsklektor i eit vikariat på ein osloskule når ho forelskar seg i ein av elevane. Forholdet tar slutt, men skuleleiinga er blitt varsla. Mathilde mister jobben. Ho må vekk og reiser altså til Telemark. Det er meir ei flukt enn ein draum. Etter kvart blir heile prosjektet eit mareritt.

Trauste bønder

I tillegg til Mathilde har vi ein forteljar til, Johs, husvert på garden Mathilde kjem til. Dei to har ordet i kvar sine kapittel på kvart sitt mål, bokmål og nynorsk. Flatland beherskar båe godt og har eit særleg handlag med dialogane.

Johs driv ein tradisjonsrik telemarksgard saman med bror og mor. Her lever dei slik bønder har gjort i Noreg i tusenvis av år: I eit arbeidsfellesskap der fleire generasjonar lever om ikkje under same tak, så på same tun – og dessutan med ein heller påtrengande nær relasjon til dei som ligg under torva.

Først og fremst handlar det om den vidgjetne Johannes. Johs kjenner det som om bestefaren «sit i kvar tømmerstokk og fordømmer og mistrur». Han var ein legendarisk spelemann, men mindre høveleg som ektemann og far. Det er mykje mørkt og gåtefullt rundt denne mannen. Lesaren får nokre usikre hint om dette, men gåta blir verande uløyst.

Det lagnadstunge og mørke blir understreka av dei tradisjonsrike feleslåttane og segnene som er knytte til dei. Det handlar om uheldige kjærleiksrelasjonar og opprørske kvinner med eit tragisk liv. Dette er spennande tradisjonsstoff som Flatland kunne ha fått mykje meir ut av. Stemninga og preget elles i romanen er for lett og notidsprega til at desse elementa blir skikkeleg integrerte i intrigen.

Og moralen er?

Dette spørsmålet stiller Mathilde til slåttesogene som Johs fortel henne. Denne kvinna av i dag har eit skarpt blikk på kvinnesynet i dei gamle forteljingane. Når eg har lese boka ferdig, lurer eg på det same: Kva er moralen her, temaet – bodskapen? Mathilde sjølv er ein samansett og tvitydig figur. Etter at ho på nytt gjer ein alvorleg blunder på kjærleiksfronten som fører til nok eit moralsk fall, er identiteten hennar som ei «femme fatale» sementert. Ho blir fordømd. Ho endar opp einsam.

Ein må anta at dette er meint som ein kritikk, både av tradisjonell misogyni og av dagens syn på kvinneleg lidenskap. Men det blir ikkje tydeleg nok. Romanen heng ikkje saman tematisk sett. Etterklangen blir ikkje full av vellyd, men av irriterande spørsmål. Det er synd i ei elles velskriven soge.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er lektor, forfattar og fast skribent i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Roman

Helga Flatland:

Etterklang

Aschehoug

«Aa, kunde eg fara til Telemork, og liva ei Sumarstund! Der gror det Ryllik paa Stove-Tak, og Songar paa Folkemunn», skreiv Per Sivle. Mange fleire enn han har hatt nasjonalromantiske førestillingar om det tradisjonsrike området midt mellom austland og vestland. Etterklang er eit studium av kulturmøte mellom den urbane livsforma, der idealet er å kunne leve kor det skal vere så lenge det finst nettilgang, og miljø som er avgrensa av lange tradisjonar og djupe røter. Flatland har blikk også for dei svake sidene ved bygdelivet.

Forfattaren er sjølv frå Telemark. Ho er stø i miljø- og interiørskildringane og har henta motiv frå «songar på folkemunn». Feleslåttar og gamle segner om ublide kvinnelagnader er forsøkt innvovne i handling og tematikk.

Handlinga i romanen er lagd til det første året av «koronatida». Dette er mest ei ramme for delar av handlinga, ikkje eit tema i seg sjølv. Mathilde er norsklektor i eit vikariat på ein osloskule når ho forelskar seg i ein av elevane. Forholdet tar slutt, men skuleleiinga er blitt varsla. Mathilde mister jobben. Ho må vekk og reiser altså til Telemark. Det er meir ei flukt enn ein draum. Etter kvart blir heile prosjektet eit mareritt.

Trauste bønder

I tillegg til Mathilde har vi ein forteljar til, Johs, husvert på garden Mathilde kjem til. Dei to har ordet i kvar sine kapittel på kvart sitt mål, bokmål og nynorsk. Flatland beherskar båe godt og har eit særleg handlag med dialogane.

Johs driv ein tradisjonsrik telemarksgard saman med bror og mor. Her lever dei slik bønder har gjort i Noreg i tusenvis av år: I eit arbeidsfellesskap der fleire generasjonar lever om ikkje under same tak, så på same tun – og dessutan med ein heller påtrengande nær relasjon til dei som ligg under torva.

Først og fremst handlar det om den vidgjetne Johannes. Johs kjenner det som om bestefaren «sit i kvar tømmerstokk og fordømmer og mistrur». Han var ein legendarisk spelemann, men mindre høveleg som ektemann og far. Det er mykje mørkt og gåtefullt rundt denne mannen. Lesaren får nokre usikre hint om dette, men gåta blir verande uløyst.

Det lagnadstunge og mørke blir understreka av dei tradisjonsrike feleslåttane og segnene som er knytte til dei. Det handlar om uheldige kjærleiksrelasjonar og opprørske kvinner med eit tragisk liv. Dette er spennande tradisjonsstoff som Flatland kunne ha fått mykje meir ut av. Stemninga og preget elles i romanen er for lett og notidsprega til at desse elementa blir skikkeleg integrerte i intrigen.

Og moralen er?

Dette spørsmålet stiller Mathilde til slåttesogene som Johs fortel henne. Denne kvinna av i dag har eit skarpt blikk på kvinnesynet i dei gamle forteljingane. Når eg har lese boka ferdig, lurer eg på det same: Kva er moralen her, temaet – bodskapen? Mathilde sjølv er ein samansett og tvitydig figur. Etter at ho på nytt gjer ein alvorleg blunder på kjærleiksfronten som fører til nok eit moralsk fall, er identiteten hennar som ei «femme fatale» sementert. Ho blir fordømd. Ho endar opp einsam.

Ein må anta at dette er meint som ein kritikk, både av tradisjonell misogyni og av dagens syn på kvinneleg lidenskap. Men det blir ikkje tydeleg nok. Romanen heng ikkje saman tematisk sett. Etterklangen blir ikkje full av vellyd, men av irriterande spørsmål. Det er synd i ei elles velskriven soge.

Hilde Vesaas

Hilde Vesaas er lektor, forfattar og fast skribent i Dag og Tid.

Flatland har eit særleg handlag med dialogane.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Teikning: May Linn Clement

UtanriksSamfunn

Den nyreligiøse avantgarden

NEW YORK: Blant trendsettarar på Manhattans Lower East Side
er katolisisme siste skrik. 

Ida Lødemel Tvedt

Teikning: May Linn Clement

UtanriksSamfunn

Den nyreligiøse avantgarden

NEW YORK: Blant trendsettarar på Manhattans Lower East Side
er katolisisme siste skrik. 

Ida Lødemel Tvedt
Finansminister Trygve Slagsvold Vedum (Sp) på pressekonferanse etter framlegginga av statsbudsjettet måndag. For dei som er opptekne av klima, var ikkje budsjettet godt nytt.

Finansminister Trygve Slagsvold Vedum (Sp) på pressekonferanse etter framlegginga av statsbudsjettet måndag. For dei som er opptekne av klima, var ikkje budsjettet godt nytt.

Foto: Fredrik Varfjell / NTB

Samfunn

Kapitulasjon i klimapolitikken

Regjeringa veit ikkje om statsbudsjettet bidreg til å redusere eller å auke klimagassutsleppa. Derimot er det klart at det nasjonale klimamålet for 2030 ikkje blir nådd.

Per Anders Todal
Finansminister Trygve Slagsvold Vedum (Sp) på pressekonferanse etter framlegginga av statsbudsjettet måndag. For dei som er opptekne av klima, var ikkje budsjettet godt nytt.

Finansminister Trygve Slagsvold Vedum (Sp) på pressekonferanse etter framlegginga av statsbudsjettet måndag. For dei som er opptekne av klima, var ikkje budsjettet godt nytt.

Foto: Fredrik Varfjell / NTB

Samfunn

Kapitulasjon i klimapolitikken

Regjeringa veit ikkje om statsbudsjettet bidreg til å redusere eller å auke klimagassutsleppa. Derimot er det klart at det nasjonale klimamålet for 2030 ikkje blir nådd.

Per Anders Todal

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis