Botnsolid
Nokre gongar gir ein bokmeldar seg ende over.
Oliver Lovrenski har kroatisk bakgrunn og er oppvaksen i Oslo.
Foto: Jarli & Jordan
Roman
Oliver Lovrenski:
Da vi var yngre
Aschehoug
Det er langt mellom debutromanar som Oliver Lovrenskis Da vi var yngre. Med sitt særeigne språk og sitt sterke univers leverer han ein roman som rett ut sagt er fortreffeleg. Takk for utvidinga av ordforrådet!
Normal norsk ordstilling, grammatikk og vokabular må vike plassen for eit anna norsk, som er blitt til i kryssinga mellom ulike kulturar og miljø. Vi har sett denne såkalla «kebabnorsken» før, mellom anna i Maria Navarro Skarangers Alle utlendinger har lukka gardiner (2015) Amina Sewalis barneroman Hør’a dagbok (2020) og Gulraz Sharifs Hør her’a! (2020). Men Lovrenski har sin eigen melodi, og si eiga tyngd.
For nokre av oss krev det litt tuning å komme inn i språket: «i dag jeg skjønte hvorfor mennesker kriger over dummeste tinga, alt starta da vi ble sultne, sa° aight, vi drar og fanger no munch, men hva liksom?» Men raskt kjem ein inn i det, ein lyttar og strekker seg mot språkuniverset, trekker slutningar frå konteksten og kjem ut igjen på andre sida og har lært kva ord som avor, kæbe, flæ, dæbse, aight, flus, leilo og instu tyder. Det er i sanning ei utviding av eige ordforråd, for oss som til dagleg står på ei blåkvallengdes avstand frå dette vokabularet.
Mørket og lyset
Hovudpersonen Ivor og kameratane («brødrene») Arjan, Marco og Jonas har følgd kvarandre gjennom mange år, frå den skuleflinke tida til eit liv med dop, langing, vald og kriminalitet. Venskapen mellom dei er sterk, lojaliteten til andre gjengar not so much. Dei har bakgrunn frå Kroatia, India, Somalia og Noreg. Dei er alle i ulik grad under oppsyn av barnevernet.
Lovrenski skildrar overtydande den beintøffe skuggesida. Samstundes viser han kor mykje solskin det finst der, noko som røska opp i ein del fordommar i alle fall underteikna har hatt. Romanen består av kortare tekstar med eigne titlar, og om nokre mest har som oppgåve å peike vidare, er andre i tillegg meir fullenda som kortprosa.
Handlingsmessig bevegar vi oss frå det djupaste mørke til den svartaste situasjonskomikk. Det går ikkje an å ikkje le når Jonas har ein bad trip, blir paranoid og flyalarmen samstundes går (ei øving), og han ropar at russarane kjem, og flyg for å finne eit bomberom.
Samfunnsblikket som herskar, er òg skarpt og tilbakelent formulert: «men helt ærlig skole er sa° skada opplegg, liksom viderega°ende nettopp starta og allerede man føler seg ferdig, og hver morgen jeg va°kner og tenker kanskje alt var største vonde drømmen og jeg egentlig er 20 a°r i kroatia med fem jenter babyolje og tre pepperoni pizza, men nei, fortsatt jeg skal pa° skolen og lære hvorfor noen stein har flere farger.»
litterære kvalitetar
Slik romanens vennegjeng gjer, blandar Lovrenski inn fleire språk og dansar rundt med dei. Det kan vere kroatisk, somali, arabisk, tysk, spansk, svensk, fransk. Det finst frampeik til ting som seinare skjer, og dei er elegant plasserte reint dramaturgisk. Her finst litterære og samfunnsmessige referansar, Lovrenski viser mellom anna til Lars Saabye Christensens Byens spor, til vitsesjangeren («To narkomane går inn i en bar»), til Geir Lippestad, Charlie Hebdo med meir. Slikt løftar taket på romanen og liknar grepet han gjer med byen Oslo, som i ei vid utstrekning får sitt styggvakre, slåande portrett med denne romanen.
Ingvild Bræin
Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Roman
Oliver Lovrenski:
Da vi var yngre
Aschehoug
Det er langt mellom debutromanar som Oliver Lovrenskis Da vi var yngre. Med sitt særeigne språk og sitt sterke univers leverer han ein roman som rett ut sagt er fortreffeleg. Takk for utvidinga av ordforrådet!
Normal norsk ordstilling, grammatikk og vokabular må vike plassen for eit anna norsk, som er blitt til i kryssinga mellom ulike kulturar og miljø. Vi har sett denne såkalla «kebabnorsken» før, mellom anna i Maria Navarro Skarangers Alle utlendinger har lukka gardiner (2015) Amina Sewalis barneroman Hør’a dagbok (2020) og Gulraz Sharifs Hør her’a! (2020). Men Lovrenski har sin eigen melodi, og si eiga tyngd.
For nokre av oss krev det litt tuning å komme inn i språket: «i dag jeg skjønte hvorfor mennesker kriger over dummeste tinga, alt starta da vi ble sultne, sa° aight, vi drar og fanger no munch, men hva liksom?» Men raskt kjem ein inn i det, ein lyttar og strekker seg mot språkuniverset, trekker slutningar frå konteksten og kjem ut igjen på andre sida og har lært kva ord som avor, kæbe, flæ, dæbse, aight, flus, leilo og instu tyder. Det er i sanning ei utviding av eige ordforråd, for oss som til dagleg står på ei blåkvallengdes avstand frå dette vokabularet.
Mørket og lyset
Hovudpersonen Ivor og kameratane («brødrene») Arjan, Marco og Jonas har følgd kvarandre gjennom mange år, frå den skuleflinke tida til eit liv med dop, langing, vald og kriminalitet. Venskapen mellom dei er sterk, lojaliteten til andre gjengar not so much. Dei har bakgrunn frå Kroatia, India, Somalia og Noreg. Dei er alle i ulik grad under oppsyn av barnevernet.
Lovrenski skildrar overtydande den beintøffe skuggesida. Samstundes viser han kor mykje solskin det finst der, noko som røska opp i ein del fordommar i alle fall underteikna har hatt. Romanen består av kortare tekstar med eigne titlar, og om nokre mest har som oppgåve å peike vidare, er andre i tillegg meir fullenda som kortprosa.
Handlingsmessig bevegar vi oss frå det djupaste mørke til den svartaste situasjonskomikk. Det går ikkje an å ikkje le når Jonas har ein bad trip, blir paranoid og flyalarmen samstundes går (ei øving), og han ropar at russarane kjem, og flyg for å finne eit bomberom.
Samfunnsblikket som herskar, er òg skarpt og tilbakelent formulert: «men helt ærlig skole er sa° skada opplegg, liksom viderega°ende nettopp starta og allerede man føler seg ferdig, og hver morgen jeg va°kner og tenker kanskje alt var største vonde drømmen og jeg egentlig er 20 a°r i kroatia med fem jenter babyolje og tre pepperoni pizza, men nei, fortsatt jeg skal pa° skolen og lære hvorfor noen stein har flere farger.»
litterære kvalitetar
Slik romanens vennegjeng gjer, blandar Lovrenski inn fleire språk og dansar rundt med dei. Det kan vere kroatisk, somali, arabisk, tysk, spansk, svensk, fransk. Det finst frampeik til ting som seinare skjer, og dei er elegant plasserte reint dramaturgisk. Her finst litterære og samfunnsmessige referansar, Lovrenski viser mellom anna til Lars Saabye Christensens Byens spor, til vitsesjangeren («To narkomane går inn i en bar»), til Geir Lippestad, Charlie Hebdo med meir. Slikt løftar taket på romanen og liknar grepet han gjer med byen Oslo, som i ei vid utstrekning får sitt styggvakre, slåande portrett med denne romanen.
Ingvild Bræin
Ingvild Bræin er forfattar, nordist og fast bokmeldar i Dag og Tid.
Oliver Lovrenski
skildrar den beintøffe skuggesida med overtyding.
Fleire artiklar
Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.
Foto: Nina Djæff
Eit sandkorn i maskineriet
Ole Paus skriv mest om slektsbakgrunn og mindre om artistkarrieren i sjølvbiografien sin, men det forklarar likevel mennesket Ole Paus.
Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.
Foto: Frederik Ringnes / NTB
Husforsikring i hardt vêr
Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?
Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.
Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB
Vestre må avslutte konflikter og beklage
«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»
Teikning: May Linn Clement
Tid for realitetsorientering
Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.
James Rebanks på Lillehammer sist veke.
Foto: Morten A. Strøksnes
Ein mann for alle årstider
LILLEHAMMER: Etter å ha skrive to svært populære bøker om landbruk og sauehald hamna James Rebanks i ei krise som førte han til eit dunvær på Helgeland.