Musikk
Attende til Italia
Johann Rosenmüllers komposisjonar er komplekse utan å klinga kaotisk.
Ensemble 1684 spesialiserer seg på livsverket til Johann Rosenmüller (1619–1684).
Foto: Anne Hornemann
Ved utgangen av trettiårskrigen såg Johann Rosenmüllers karriere ut til å vera sikra. Etter at han var komen til den gamle universitetsbyen Leipzig for å studera teologi, gjorde han seg så namngjeten som musikar at byrådet i 1645 la pengar på bordet til eit studieopphald i Venezia. At lagunebyen var katolsk, trumfa det at den viktigaste fornyinga av musikken til då på 1600-talet gjekk føre seg her. Kunsten trumfa konfesjonen.
Ei av nyvinningane i Venezia var det såkalla konserterande prinsippet, som gjekk ut på at ulike stemmegrupper musiserer vekselvis mot og med kvarande og slik skaper vedunderlege klanglege kontrastar (det italienske ordet concerto kjem frå latin concertare, som tyder å «kappast» eller «tevla»). Fremst i utviklinga hadde den då nyss avdøde Claudio Monteverdi stått, kapellmeisteren i Venezias Markuskyrkje, som med L’Orfeo i 1607 skapte den fyrste ordentlege operaen. I kyrkjemusikken introduserte han eggjande danserytmar.
Catchy i kyrkja
Fruktene av Rosenmüllers Italia-opphald kunne leipzigarane høyra i Preise, Jerusalem, den Herren (Syng Herrens pris, Jerusalem), som har tekst frå Bibelens 147. salme og ei opulent besetning med to sopranar, alt, to tenorar, bass, to zinkar, tre trombonar, strykarar og basso continuo. Stykket, som opnar plata til det briljante Leipzig-baserte Ensemble 1684, synleggjer evna hans til kompositorisk å kombinera tysk tyngd med italiensk eleganse.
Mest slåande for meg er tonesetjinga av salmelinene som kjem etter to og eit halvt minutt på spor 1, Er schaffet deinen Grenzen Friede und sättiget dich mit dem besten Weizen (Han gjev fred i landet og mettar deg med det beste kveitekornet). Her nyttar Rosenmüller ein kjend italiensk dans med uvanleg catchy rytme, bygd på eit stutt bassmotiv som kjem igjen og igjen. Han framhevar ordet Friede, altså fred, som blir repetert gong på gong, delvis samstundes med resten av salmeverset.
Det er det vedunderlege ved musikken som kunstform, dette, at fleire tekstar kan klinga samstundes utan at det kling kaotisk.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
