Etter den russiske fullskalainvasjonen av Ukraina har utgiftene til våpen og militærutstyr auka drastisk i Europa. Vi er vitne til ei enorm opprusting og militarisering som kjem til å halda fram i årevis. Ukraina-krigen er eit historisk tidsskilje i internasjonal politikk som har konsekvensar langt utover den konkrete krigen i Ukraina.

Innstillinga frå forsvarskommisjonen som kom denne veka, er eit døme på det. Kommisjonen slår alarm: «Det er behov for en omfattende satsing på sikkerhet, forsvar og beredskap.» Dei vil dobla forsvarsbudsjettet frå 76 milliardar til 146 milliardar over ein tiårsperiode.

Ting endrar seg fort i internasjonal politikk. Den førre forsvarskommisjonen, som la fram innstillinga si i 1992 og var leidd av Kåre Willoch, hadde ei heilt anna tilnærming: «I 1990-årene vil europeisk sikkerhet i større grad være et spørsmål om politisk organisering […] i mindre grad et spørsmål om bruk av militære virkemidler.»

Willoch og kommisjonen hans meinte at «i steden for faren for militær aggresjon har andre faktorer trådt frem som større utfordringer». I 1990-åra var det dei sosiale, økonomiske og etniske problema i Europa som måtte løysast.

Svaret til kommisjonen i 1992 var ei redusering av Forvarets krigsstyrke frå 326.000 personar til 215.000 i 2008. SVs representant i kommisjonen ville ha ein endå større reduksjon av Forsvaret enn fleirtalet. Historia har synt at det var SV som til slutt fekk gjennomslag. I dag har Forsvaret ein disponibel krigsstyrke på 70.000 personar.

Årets rapport må drøftast grundig i lag med ein debatt om Noregs tryggingspolitiske situasjon. Det trengst meir pengar til Forsvaret. Europa og Noreg må ta eit større ansvar for eigen tryggleik. Eit straks­tiltak er å syta for at dei militære kapasitetane vi alt har, verkar og kan nyttast slik dei er meint. Men summane Forsvarskommisjonen ber om, kjem ikkje til å verta realiserte. Ei slik enorm satsing på Forsvaret vil i for stor grad gå ut over andre tiltak.

For det er nok å bruka pengar på. Akkurat no bør Noreg bidra med meir luftvern til Ukraina. Sist helg sende Russland nye rakettar over landet, med fleire sivile tap som resultat. Som i byen Uman der russiske missil skotne ut frå Kaspihavet trefte ei bustadblokk og drap fleire. Eit godt luftvern er avgjerande for å motverka den russiske terrorbombinga.

Svein Gjerdåker