Utspelet til Simon Malkenes i NRKs Dagsnytt 18, der han fortalde om bråket i klassen og argumenterte mot ordninga med fritt skuleval i den vidaregåande skulen i Oslo, har skapt ein viktig debatt om ytringsfridomen til lærarane.

Denne veka fekk han Varslings- og ytringsfrihetsprisen Stockmanns Hammer 2018. Juryen gav han prisen for å «peke på og ivareta hans rett som arbeidstaker til å fremme systemkritikk og uttale seg kritisk til egen arbeidssituasjon, uten å oppleve sanksjoner fra arbeidsgiver (…) Det er lærernes ytringsfrihet som juryen har lagt vekt på i tildeling av prisen».

Det skulle ha vore unødvendig å seia, og som Malkenes sjølv legg vekt på, har læraren eit særskilt samfunnsoppdrag. Dei må difor oppmodast om å delta i det offentlege ordskiftet, og dei må kunna få seia ifrå om kva dei meiner om den norske skulen.

Men rektor ved skulen til Malkenes har no reagert med å gje han ei irettesetjing for å ha krenkt elevar ved skulen. Det er ein overreaksjon, sjølv om forma til Malkenes i Dagsnytt 18 ikkje er uproblematisk. Elevar skal kjenna seg trygge på at dei ikkje vert hengde ut i media som døme på negative sider ved norsk skule. Men Malkenes hadde anonymisert elevane nok til at innlegget hans må kunna passera.

Det er ikkje lett å setja klare grenser for kva ein kan tillata av kritikk frå lærarane om eigen skule. Men det er tydeleg at grensene i dag vert praktiserte for strengt, og det er for få lærarar som går ut med kritikk. Utspel av typen som Malkenes stod for, trengst for å få fram konsekvensane av norsk skulepolitikk. I dette tilfellet fritt skuleval, framveksten av A- og B-skular og utfordringa med for mykje bråk i mange skuleklassar.

Svein Gjerdåker