Lagnadsvalet
Om noko kan kallast eit lagnadsval, må det vera det komande amerikanske presidentvalet. President Trumps politikk dei siste fire år har rett nok hatt sine positive sider – som at USA ikkje har byrja ein ny krig under Trump. Det er ikkje lite når vi enno opplever dei tragiske følgjene av krigane i Afghanistan, Irak og Libya. Det er lett å gløyma George W. Bushs feilslegne og aggressive krigføring etter terroråtaka 11. september 2001.
Men skulle Trump få halda fram, er det så mykje anna som står på spel. Som truverdet til pressa. Trumps stadige utskjelling av media som «fake news» og ein «fiende av folket» er farleg når vi veit at media er ein avgjerande institusjon for å sikra demokratiet. Trump forsøplar ordskiftet med utfall som «Lock her up!» og nedvurderinga av legitimiteten til motparten.
Alvorleg er òg nedrakkinga av domstolar som går imot han, og det at han trekkjer inn bakgrunn og etnisitet for å delegitimera dommarane. Det heile følgt opp med utnemninga av ny høgsterettsdommar ei veke før valet, i strid med den politiske tradisjonen.
Og eit land som USA, som fyrst i 1964 forbaud diskriminering basert på «rase, hudfarge og religion», treng ein president som står fram med tydelege tale mot rasisme. Meldinga frå Trump til den høgreradikale gruppa Proud Boys om å «stand back and stand by» er sjølve botnnivået så langt.
Ein bør ikkje ha nokon illusjon om at det amerikanske samfunnet var sameina før Trump. Det er berre å minna om riksrettssaka mot Bill Clinton i 1990-åra. Og konfliktane i det amerikanske samfunnet dreier ikkje seg berre om rase, men òg om vinnarar og taparar som følgje av dagens økonomiske politikk.
Noko av bakgrunnen for den manglande støtta til Hillary Clinton i 2016 var at mange i arbeidarklassen med rette kjende seg svikta av Demokratane og merka følgjene av frihandel og utflytting av arbeidsplassar. Den gode serien om USA av Thomas Seltzer som no går på NRK, får godt fram dei politiske følgjene av fattigdomen i USA.
Men trass i gamle konfliktliner har Trump ytterlegare spissa motsetnadene som har ført til ei urovekkjande polarisering av det amerikanske samfunnet dei siste fire åra. Den utviklinga må stoggast.
Svein Gjerdåker
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Om noko kan kallast eit lagnadsval, må det vera det komande amerikanske presidentvalet. President Trumps politikk dei siste fire år har rett nok hatt sine positive sider – som at USA ikkje har byrja ein ny krig under Trump. Det er ikkje lite når vi enno opplever dei tragiske følgjene av krigane i Afghanistan, Irak og Libya. Det er lett å gløyma George W. Bushs feilslegne og aggressive krigføring etter terroråtaka 11. september 2001.
Men skulle Trump få halda fram, er det så mykje anna som står på spel. Som truverdet til pressa. Trumps stadige utskjelling av media som «fake news» og ein «fiende av folket» er farleg når vi veit at media er ein avgjerande institusjon for å sikra demokratiet. Trump forsøplar ordskiftet med utfall som «Lock her up!» og nedvurderinga av legitimiteten til motparten.
Alvorleg er òg nedrakkinga av domstolar som går imot han, og det at han trekkjer inn bakgrunn og etnisitet for å delegitimera dommarane. Det heile følgt opp med utnemninga av ny høgsterettsdommar ei veke før valet, i strid med den politiske tradisjonen.
Og eit land som USA, som fyrst i 1964 forbaud diskriminering basert på «rase, hudfarge og religion», treng ein president som står fram med tydelege tale mot rasisme. Meldinga frå Trump til den høgreradikale gruppa Proud Boys om å «stand back and stand by» er sjølve botnnivået så langt.
Ein bør ikkje ha nokon illusjon om at det amerikanske samfunnet var sameina før Trump. Det er berre å minna om riksrettssaka mot Bill Clinton i 1990-åra. Og konfliktane i det amerikanske samfunnet dreier ikkje seg berre om rase, men òg om vinnarar og taparar som følgje av dagens økonomiske politikk.
Noko av bakgrunnen for den manglande støtta til Hillary Clinton i 2016 var at mange i arbeidarklassen med rette kjende seg svikta av Demokratane og merka følgjene av frihandel og utflytting av arbeidsplassar. Den gode serien om USA av Thomas Seltzer som no går på NRK, får godt fram dei politiske følgjene av fattigdomen i USA.
Men trass i gamle konfliktliner har Trump ytterlegare spissa motsetnadene som har ført til ei urovekkjande polarisering av det amerikanske samfunnet dei siste fire åra. Den utviklinga må stoggast.
Svein Gjerdåker
Fleire artiklar
Kate Winslet spelar tittelrolla i ei sann historie om den banebrytande fotografen Lee Miller, som forlét eit glamorøst liv som modell for å dokumentera andre verdskrigen.
Foto: Filmweb.no
Det andre blikket
Den formeltru filmen om fotografen Lee Miller gjev eit velkome blikk på krig og kjønn.
Tormod Haugland, frå Radøy i Hordaland, forfattardebuterte som 32-åring og har sidan gitt ut ei lang rekke romanar, noveller, dikt og dramatikk.
Foto: Helge Skodvin
Livets dropar
Hauglands fabel pendlar mellom draum og røynd.
«Moren» blir løfta på plass utanfor Munch-museet i 2022.
Foto: Heiko Junge / NTB
Hvor original er «Moren» foran Munchmuseet?
Anna Fesun, «Guds moder», gjev «magisk hjelp» til hjelpelause og medvitslause ukrainarar – mot eit verdsleg vederlag.
Krig og psyke
Det er vanskeleg å vite om den nye «sigersplanen» som president Zelenskyj nyleg varsla, er ein verkeleg sigersplan eller berre ein ny freistnad på å kurere tungsinn i det ukrainske samfunnet.
Teikning: May Linn Clement
Ikkje til stades
«Kva er det han tråkker sånn for? Tenker folk. Skal han på besøk, eller hente noko? Nei, som vanleg skal han berre opp og snu.»
Papiravisa