JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Leiar

Fisken er felleseige

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
2033
20200508
2033
20200508

Samstundes som Stortinget skulle vedta nytt kvotesystem, kom Riksrevisjonen sist veke med ein gjennomgang av kvotesystemet i kyst- og havfisket i perioden 2004–2018. Ifylgje Riksrevisjonen har lønsemda i næringa auka. Det er bra.

Men nedsida er at færre eig fiskefarty og fiskekvotar. Til dømes eig ti selskap no 80 prosent av torsketrålkvotane, mot 25 prosent i 2004. Rett nok utgjer trålarkvoten under ein tredjedel av totalkvoten for torsk, men dette er likevel ei sterk sentralisering. Dessutan syner rapporten frå Riksrevisjonen at auka kvoteprisar gjer det vanskelegare å rekruttera nye fiskarar, og at fleire fiskerikommunar har fått mindre aktivitet. Dette medverkar til avfolking langs kysten vår. Lite tyder på at vedtaket som Stortinget låg an til å gjera i går (før Dag og Tid gjekk i trykken), vil snu denne utviklinga.

Ein god fiskeripolitikk er vanskeleg å få til, og ein kan ikkje stogga den teknologiske utviklinga. Likevel er det mogeleg å hindra at maktkonsentrasjonen blir for sterk. Samfunnet ville aldri godteke at store delar av gardane i Noreg vart eigde av ei handfull storselskap. Kvifor tillèt vi det i fiskerinæringa? Heng det saman med at vi i Noreg konsekvent har nedvurdert kystkulturen i motsetnad til innlandet og jordbrukskulturen?

Nullpunktet i norsk fiskeripolitikk kom då Bondevik-regjeringa i 2004 gav fiskebåtreiarane høve til å kjøpa seg evigvarande kvotar. Det var ei absurd ordning. Fiskeressursane må vera eigde av fellesskapen og kan ikkje privatiserast til evig tid på denne måten. Heldigvis vart ordninga oppheva av den raudgrøne regjeringa, eit vedtak som Høgsterett kjende lovleg i 2013.

Vi treng ein meir medviten politikk for å sikra busetnaden langs kysten vår. Fiskeripolitikk er ikkje minst distriktspolitikk. Såleis var det uklokt å oppheva fylkesbindinga slik at det vart mogeleg å kjøpa kvotar på tvers av fylkesgrensene. Resultatet var føreseieleg: Kvotane vart større, prisane steig og det vart vanskelegare å etablera seg som fiskar.

Svein Gjerdåker

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Samstundes som Stortinget skulle vedta nytt kvotesystem, kom Riksrevisjonen sist veke med ein gjennomgang av kvotesystemet i kyst- og havfisket i perioden 2004–2018. Ifylgje Riksrevisjonen har lønsemda i næringa auka. Det er bra.

Men nedsida er at færre eig fiskefarty og fiskekvotar. Til dømes eig ti selskap no 80 prosent av torsketrålkvotane, mot 25 prosent i 2004. Rett nok utgjer trålarkvoten under ein tredjedel av totalkvoten for torsk, men dette er likevel ei sterk sentralisering. Dessutan syner rapporten frå Riksrevisjonen at auka kvoteprisar gjer det vanskelegare å rekruttera nye fiskarar, og at fleire fiskerikommunar har fått mindre aktivitet. Dette medverkar til avfolking langs kysten vår. Lite tyder på at vedtaket som Stortinget låg an til å gjera i går (før Dag og Tid gjekk i trykken), vil snu denne utviklinga.

Ein god fiskeripolitikk er vanskeleg å få til, og ein kan ikkje stogga den teknologiske utviklinga. Likevel er det mogeleg å hindra at maktkonsentrasjonen blir for sterk. Samfunnet ville aldri godteke at store delar av gardane i Noreg vart eigde av ei handfull storselskap. Kvifor tillèt vi det i fiskerinæringa? Heng det saman med at vi i Noreg konsekvent har nedvurdert kystkulturen i motsetnad til innlandet og jordbrukskulturen?

Nullpunktet i norsk fiskeripolitikk kom då Bondevik-regjeringa i 2004 gav fiskebåtreiarane høve til å kjøpa seg evigvarande kvotar. Det var ei absurd ordning. Fiskeressursane må vera eigde av fellesskapen og kan ikkje privatiserast til evig tid på denne måten. Heldigvis vart ordninga oppheva av den raudgrøne regjeringa, eit vedtak som Høgsterett kjende lovleg i 2013.

Vi treng ein meir medviten politikk for å sikra busetnaden langs kysten vår. Fiskeripolitikk er ikkje minst distriktspolitikk. Såleis var det uklokt å oppheva fylkesbindinga slik at det vart mogeleg å kjøpa kvotar på tvers av fylkesgrensene. Resultatet var føreseieleg: Kvotane vart større, prisane steig og det vart vanskelegare å etablera seg som fiskar.

Svein Gjerdåker

Emneknaggar

Fleire artiklar

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle
Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis