Forskar Astri Suhrke skriv denne veka om ei av dei mest fatale feilbombingane til no i Afghanistan-krigen, der rundt 100 personar, mange av dei sivile, vart drepne i 2009.

Drapa på dei sivile var ikkje tilsikta, men den tyske offiseren som stod bak aksjonen, gjorde altfor lite for å finna ut kva som var den faktiske situasjonen før dei sette i gang bombinga. Og krigens folkerett er ganske klar på at ein på førehand må undersøkja om det er sivile personar i eller nær aktuelle militære mål. Dessutan laug han om den militære situasjonen på bakken for å få flystøtte. Saka var klaga inn for tyske rett, men den tyske påtalemakta meinte at offiseren ikkje hadde brote folkeretten, og la bort saka.

At saka vart lagd bort, vart så klaga inn for Den europeiske menneskerettsdomstolen. Der gjaldt spørsmålet jurisdiksjon. Den 16. februar i år konkluderte domstolen med at Tyskland berre hadde plikt til å etterforska hendinga. Dermed er saka ute av både det nasjonale og internasjonale rettsapparatet. At ingen såleis har måtta stå til rette for handlingane sine i ein rettssal i denne saka, er ein hån mot dei sivile offera og dei etterlatne.

Men diverre har denne juridiske ansvarsfråskrivinga vore praksis i den 20 år lange krigen i Afghanistan. I den perioden amerikanarane bomba som verst (2006–2012), med store afghanske sivile tap, vart dei mest omstridde episodane etterforska internt av det amerikanske militæret, men utan at det til no har ført til konkrete påtalar.

Dommen i Menneskerettsdomstolen bør føra til ein ny gjennomgang av lovverk og praksis på dette området, der ansvaret for feilbombingar må gjerast tydelegare. Når ein tek den drastiske avgjerda og går til krig i eit land langt borte, som Afghanistan, Irak eller Libya, må ein òg ta ansvar for konsekvensane av handlingane. Militære uteoppdrag bør ikkje skjermast for juridisk ansvar når det går så gale som under feilbombinga i 2009.

Svein Gjerdåker