Eigentleg handlar spalta denne veka om heilt unødvendige produkt. Produkt som ikkje har noko på den positive sida av ei matspalte å gjere. Eg meiner, vatn på flaske, med smak framstilt av kunstige aromastoff? Slikt burde ein vel ikkje ta i med eldtong eingong?

Nei då. Sjølvsagt ikkje. Men så er det dei dagane, når ein rett og slett ikkje har med seg vatn eller ei tom flaske heimanfrå, og så vert ein tyrst, og så går ein på butikken, og kva skal ein eigentleg kjøpe? Ikkje likar ein brus, eller kanskje ein ikkje har lyst på så mykje sukker, og juice eller mjølk fungerer liksom ikkje like godt om ein er skikkeleg tyrst, ikkje vatn med kolsyre heller, sidan det går for seint å drikke så mykje CO2. Då er desse vassflaskene, desse nye, med smak, kan hende eit alternativ likevel – ei orsaking, fordi dei, sidan dei er tilsett smak, ikkje berre er springvatn som vert transportert kringom i landet?

Kva er skilnaden?

Eg meiner, kva er skilnaden på å kjøpe vatn smaksett med kunstige aromastoff, men utan kolsyre, sukker og fargestoff, og vatn smaksett med kunstige aromastoff, med kolsyre, sukker og fargestoff, altså betre kjent som brus?

Ved fyrste augnekast synest skilnaden liten, eller til og med som at vassflaskene må kome monaleg betre ut. Men for at jamføringa skal holde stikk, må alle opplysningane stemme. Og det gjer dei ikkje nødvendigvis. Tvert om er vatn blant varegruppene der det har vorte lettast å ende opp med katten i sekken.

Ta nærbutikken min, til dømes. Der står dei side om side: ei 0,7 liters flaske med «sugetopp» som heiter Telemark og er produsert av Bonaqua og Coca-Cola, og ei kliss lik flaske frå Imsdal, produsert av Ringnes. Telemark kostar 34 kroner per liter, medan Imsdal kostar 41 kroner (før pant). Begge kjem med smak av enten sitron eller eple. Ingenting tyder på at desse produkta skil seg radikalt frå kvarandre, med andre ord.

Likevel er det akkurat det dei gjer. For der Imsdal ikkje inneheld anna enn vatn, naturleg aroma, sitronsyre og konserveringsmiddel, har Telemark ei ekstraingrediens å by på: fruktose.

Fruktose er sukker. Ikkje disakkaridet sukrose (røyrsukker), men ein av monosakkarida som saman med glukose gjev sukker. Fruktose er, som namnet seier, å finne naturleg i frukt og bær. Det tyder likevel ikkje at det er sunnare enn sukrose. Med mindre du har diabetes, då. Fruktose produserer nemleg ikkje insulin. Det har likevel energi, som kroppen må bruke for ikkje å legge på seg. Men utan insulin vert ikkje dei same mettheitssignala sende til hjernen, slik at vi risikerer å få i oss meir fruktose utan å merke det. Dette kan igjen føre til metabolske forstyrringar – at kroppen rotar til korleis han bryt ned og omset næringsstoff.

Når fruktose og glukose heng saman som sukker, som altså fører til insulinsignal til hjernen, får ein ikkje desse negative effektane. Men sukker høyrest og ser verre ut på innhaldslista; inntil vidare går fruktose under radaren – ein radar som dessutan fortast mogleg bør stillast ut.

Må vente det verste

På flaska frå Imsdal står det «0 sukker 0 søtstoff 0 kalorier». På flaska frå Bonaqua står det ingenting. Her – i fråværet – burde kanskje faresignala byrje å plingplonge. Men skal det vere slik at vi forbrukarar alltid skal måtte tenke det verste om alt? Gå i butikken og forvente å verte lurte, liksom?

Diverre kan det sjå litt slik ut, i det minste nett i denne saka.

Vi skal runde av misera med å vende attende til opningsspørsmålet: Smakssett vatn er sjølvsagt inga orsaking for å kjøpe vatn på flaske. Sidan smakane er kunstig framstilte, har dei ingen næringsverdi, og etter alt å dømme er vatnet det same som alt anna flaskevatn.

Eg skal heller ikkje orsake noko som helst, berre slå fast éin gong for alle at eg ikkje er perfekt og heller ikkje har noko von om å verte det, og at ein trass alt kan gjere verre ting enn å drikke vatn på flaske no og då. Ein kan til dømes velje heilt feil vatn.

Kjøper eg Telemark frå Bonaqua? Nei takk, eg ser tvers gjennom fruktoselureriet og sløkker tørsten med Imsdal.

Siri Helle