To krigslagnadar
Duellen mellom Ishida og Ulvestad i 1938. Biletet heng framleis på veggen i Seattle Chess Club.
I 1930-åra rivaliserte den beste spelaren med japansk namn, Haruo Ishida, og den beste spelaren med norsk namn, Olaf Ulvestad, om sjakkherredømet i Seattle i staten Washington. I 1938 vann «japanaren» over «nordmannen» i finalen i bymeisterskapen.
Ulvestad var særs god i lynsjakk, medan Ishida var ein meister i postsjakk. Men under krigen forsvann postsjakkspelaren frå sjakkmiljøet, og all korrespondansen kom i retur. I september 1941, tre månader før åtaket på Pearl Harbor, vart 110.000 japansk-amerikanarar internerte. Ishida vart seinare skadd, hausten 1944 i Frankrike, der han kjempa saman med andre såkalla Nisei-soldatar (amerikanarar kjende for sitt «japanske» mot). Han døydde i kamp den 6. april 1945, då regimentet hans jaga nazistane ut av fjella i Nord-Italia. For innsatsen fekk han seks posthume utmerkingar, og han vart den høgst dekorerte amerikanske sjakkspelaren under krigen.
Olaf Ulvestad drog heim til Seattle i 1942 for å gravleggja far sin, amatørhistorikaren frå Volda som eg skreiv om i førre veke. Året etter var sjakkspelaren i kamp i Nord-Afrika. Tankbrigaden hans avanserte til Italia, Frankrike og endeleg til Tyskland i 1945. Ulvestad organiserte blindsjakksimultanar for soldatane. Han vart dekorert etter krigen og fekk ein livslang pensjon.
Det var krigspensjonen som gjorde at han seinare kunne leva 26 år som «sjakkproff» i Sør-Europa. I 1980 skreiv han i eit brev til systera heime i USA at han levde enkelt, men godt på Menorca. Som den gamle verdsmeisteren Smyslov var Ulvestad barytonsongar, og han sette pris på spansk musikk. Han hadde heile livet ein draum om å leva av anten sjakkspelinga – han var på sitt beste blant dei 100 beste i verda – eller musikken, men det var krigspensjonen som heldt han oppe.
I 1986 fekk han plass på ein heim for krigsveteranar heime i USA. Magnus Carlsen nytta den geniale Ulvestad-varianten (5…b5!?) i prøyssisk opning då han 15 år gamal vann eit fint parti i sjakkolympiaden. Ei bok Ulvestad skreiv etter krigen, finst berre i eitt kjent eksemplar, i Seattle Public Library.
Kjelde: Olimpiu Urcan: Haruo Ishida: Chessplayer, Nazi Fighter, War Hero, 2019.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
I 1930-åra rivaliserte den beste spelaren med japansk namn, Haruo Ishida, og den beste spelaren med norsk namn, Olaf Ulvestad, om sjakkherredømet i Seattle i staten Washington. I 1938 vann «japanaren» over «nordmannen» i finalen i bymeisterskapen.
Ulvestad var særs god i lynsjakk, medan Ishida var ein meister i postsjakk. Men under krigen forsvann postsjakkspelaren frå sjakkmiljøet, og all korrespondansen kom i retur. I september 1941, tre månader før åtaket på Pearl Harbor, vart 110.000 japansk-amerikanarar internerte. Ishida vart seinare skadd, hausten 1944 i Frankrike, der han kjempa saman med andre såkalla Nisei-soldatar (amerikanarar kjende for sitt «japanske» mot). Han døydde i kamp den 6. april 1945, då regimentet hans jaga nazistane ut av fjella i Nord-Italia. For innsatsen fekk han seks posthume utmerkingar, og han vart den høgst dekorerte amerikanske sjakkspelaren under krigen.
Olaf Ulvestad drog heim til Seattle i 1942 for å gravleggja far sin, amatørhistorikaren frå Volda som eg skreiv om i førre veke. Året etter var sjakkspelaren i kamp i Nord-Afrika. Tankbrigaden hans avanserte til Italia, Frankrike og endeleg til Tyskland i 1945. Ulvestad organiserte blindsjakksimultanar for soldatane. Han vart dekorert etter krigen og fekk ein livslang pensjon.
Det var krigspensjonen som gjorde at han seinare kunne leva 26 år som «sjakkproff» i Sør-Europa. I 1980 skreiv han i eit brev til systera heime i USA at han levde enkelt, men godt på Menorca. Som den gamle verdsmeisteren Smyslov var Ulvestad barytonsongar, og han sette pris på spansk musikk. Han hadde heile livet ein draum om å leva av anten sjakkspelinga – han var på sitt beste blant dei 100 beste i verda – eller musikken, men det var krigspensjonen som heldt han oppe.
I 1986 fekk han plass på ein heim for krigsveteranar heime i USA. Magnus Carlsen nytta den geniale Ulvestad-varianten (5…b5!?) i prøyssisk opning då han 15 år gamal vann eit fint parti i sjakkolympiaden. Ei bok Ulvestad skreiv etter krigen, finst berre i eitt kjent eksemplar, i Seattle Public Library.
Kjelde: Olimpiu Urcan: Haruo Ishida: Chessplayer, Nazi Fighter, War Hero, 2019.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Fleire artiklar
Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.
Foto: Frederik Ringnes / NTB
Husforsikring i hardt vêr
Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?
Folkerørsla for lokalsjukehusa demonstrerer mot helseføretakmodellen utanfor Stortinget i 2017.
Foto: Håkon Mosvold Larsen / NTB
Vestre må avslutte konflikter og beklage
«Svært mange av de 300.000 som jobber i Helse-
vesenet, merker daglig følgene av Helseforetaks-
modellen som nå videreføres av Ap og Sp.»
Teikning: May Linn Clement
Tid for realitetsorientering
Valet av Donald Trump til president er ikkje noka tilfeldig ulukke, men ei fylgje av dårleg politisk handverk gjennom lang tid.
Ruslan Gorovij sender pengane han tener som artist, heim til Kyiv, der vener kjøper vedlass til ukrainarar som treng varme i vinter.
Foto: Ukrainian online sales
Eit nytt lovframlegg som legg opp til at det skal bli straffbart å selje ulovleg hogd skog, vil ikkje minst råke folk i øydelagde hus.
James Rebanks på Lillehammer sist veke.
Foto: Morten A. Strøksnes
Ein mann for alle årstider
LILLEHAMMER: Etter å ha skrive to svært populære bøker om landbruk og sauehald hamna James Rebanks i ei krise som førte han til eit dunvær på Helgeland.