JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

SpråkKunnskap

Ut med badevatnet

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
2364
20210514
2364
20210514

Nokre har badekar eller boblebad på badet og kan ta seg eit varmt bad når det høver seg slik. Badebaljer finst òg, i mange former og storleikar, og det gjeld å ikkje kasta ut barnet med badevatnet. På baderom flest er det dessutan dusj. Kan me bruka bad og bada om dusjing? For nokre luggar det litt, men seiemåtar som «ta dusjbad» var i alle fall temmeleg vanlege før.

Soga til substantivet bad og det avleidde verbet bada ligg ikkje bada i ljos, men me veit at dei er nedervde ord som er lette å kjenna att i andre mål (t.d. sv. bad, ty. Bad og eng. bath). Det ser ut til at bad kjem av ei germansk rot som tyder ‘varma, steikja, baka’. Grunntydinga til bad kan soleis vera ‘varmt bad, dampbad’. Koplinga til varme ser me òg i ordet badstove. I badstova kan me ta sveittebad. Nemninga badstove har òg vore nytta om turkehus (til korn, lin o.l.). Då den gamle skikken med å ta badstovebad gjekk attende etter mellomalderen, vart mange av husa nytta til turking i staden, men namnet heldt seg.

Den som er huga på furunålsbad, gytjebad, kolsyrebad og anna slikt, lyt fara til næraste kurbad. Blodbad er alt anna enn helsesamt. Dei få som likar slikt, er ofte ikkje med i badet sjølve. Å vera badegjest er trivelegare, og mange dreg på reine badeferiar i badebyar med fine badestrender, gode badetemperaturar og yrjande badeliv. Isbading er visst òg svært gjævt. Nokre stader kan me driva med nakenbading, men på badestader flest lyt me ha på oss eitkvart. Det høver fint med badebukse, badeshorts, badedrakt og badehette, men badekåpa er ikkje god å symja i.

Bading treng ikkje ha med væske å gjera, jamfør solbading. Dessutan er det ikkje berre levande skapningar som kan bada. Grenda kan bada i sol, gatene kan bada i søppel, og kjøtet kan bada i marinaden. Sidan bading plar vera lett og moro, vert ordlaget «bada seg» stundom nytta i tydinga ‘leika seg’: «Laget har bada seg gjennom gruppespelet.» «Dei bada seg til siger.» Å læra språk er ikkje støtt so lett, men det hjelper å møta og bruka språket mykje. Språkbad, kallar dei det. Då lyt ein ha ein plan og gå måteleg snøgt fram, so det ikkje endar med språkdrukning. Badevit og båtvit er viktig, og i badesesongen bør dei mest kjenslevare av oss styra unna haifilmar og anna som skaper badeskrekk.

Kristin Fridtun

Kristin Fridtun er filolog og forfattar.
0E-post: kristin.fridtun@gmail.com

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Nokre har badekar eller boblebad på badet og kan ta seg eit varmt bad når det høver seg slik. Badebaljer finst òg, i mange former og storleikar, og det gjeld å ikkje kasta ut barnet med badevatnet. På baderom flest er det dessutan dusj. Kan me bruka bad og bada om dusjing? For nokre luggar det litt, men seiemåtar som «ta dusjbad» var i alle fall temmeleg vanlege før.

Soga til substantivet bad og det avleidde verbet bada ligg ikkje bada i ljos, men me veit at dei er nedervde ord som er lette å kjenna att i andre mål (t.d. sv. bad, ty. Bad og eng. bath). Det ser ut til at bad kjem av ei germansk rot som tyder ‘varma, steikja, baka’. Grunntydinga til bad kan soleis vera ‘varmt bad, dampbad’. Koplinga til varme ser me òg i ordet badstove. I badstova kan me ta sveittebad. Nemninga badstove har òg vore nytta om turkehus (til korn, lin o.l.). Då den gamle skikken med å ta badstovebad gjekk attende etter mellomalderen, vart mange av husa nytta til turking i staden, men namnet heldt seg.

Den som er huga på furunålsbad, gytjebad, kolsyrebad og anna slikt, lyt fara til næraste kurbad. Blodbad er alt anna enn helsesamt. Dei få som likar slikt, er ofte ikkje med i badet sjølve. Å vera badegjest er trivelegare, og mange dreg på reine badeferiar i badebyar med fine badestrender, gode badetemperaturar og yrjande badeliv. Isbading er visst òg svært gjævt. Nokre stader kan me driva med nakenbading, men på badestader flest lyt me ha på oss eitkvart. Det høver fint med badebukse, badeshorts, badedrakt og badehette, men badekåpa er ikkje god å symja i.

Bading treng ikkje ha med væske å gjera, jamfør solbading. Dessutan er det ikkje berre levande skapningar som kan bada. Grenda kan bada i sol, gatene kan bada i søppel, og kjøtet kan bada i marinaden. Sidan bading plar vera lett og moro, vert ordlaget «bada seg» stundom nytta i tydinga ‘leika seg’: «Laget har bada seg gjennom gruppespelet.» «Dei bada seg til siger.» Å læra språk er ikkje støtt so lett, men det hjelper å møta og bruka språket mykje. Språkbad, kallar dei det. Då lyt ein ha ein plan og gå måteleg snøgt fram, so det ikkje endar med språkdrukning. Badevit og båtvit er viktig, og i badesesongen bør dei mest kjenslevare av oss styra unna haifilmar og anna som skaper badeskrekk.

Kristin Fridtun

Kristin Fridtun er filolog og forfattar.
0E-post: kristin.fridtun@gmail.com

Emneknaggar

Fleire artiklar

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas
Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis