JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

SpråkKunnskap

Kva driv du med?

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
2357
20210416
2357
20210416

Kjærleik til saka eller faget kan vera ei god drivkraft, men kjærleiken kan òg driva oss til å driva oss sjølve for hardt. Pådrivarar kan verta drivne til vanvit dersom samarbeidspartnarane berre går og driv. For det finst vel ikkje driftige dagdrivarar? Drivande arbeidsfolk kan òg driva dank, må vita, men dei har eit driv i seg som gjer at dei helst fordriv tida på nyttigare vis.

Setningane ovanfor tyder på at driva har drive det langt. Korleis dreiv det inn i målet vårt i utgangspunktet? Granskarane veit at driva er eit samgermansk sterkt verb, men opphavet er uvisst, og det er vandt å finna slektningar utanfor germansk. Luringen driva var i alle fall husvarm og verksam i mellomalderen. Norrønt drífa vart nytta i tydingane ‘føykja, føra av stad; skvetta noko på noko(n); halda på med; fyka; koma over ein; fara’. Drift og drifta er avleidde av driva. Andre nærskylde ord er driv («godt driv over spelet»), drev («tett snødrev») og drive («køyra seg fast i drivene»). Adjektivet driven (‘øvd, rutinert’) er partisipp av driva i tydinga ‘halda på med’. So har me durkdriven, som har grunntydinga ‘gjennomrutinert’ (jf. tysk durch ‘gjennom’). Engelsk drive (‘køyra’, jf. t.d. drive-in) er same ordet som vårt driva.

Når me talar om å driva inn ein spikar eller driva til nokon, nyttar me driva i tydinga ‘slå, støyta’. Me kan òg nytta driva om å ‘føra (bort), jaga’, jamfør «driva buskapen til skogs», «verta driven på flukt», «drivande hundar», «driva tilbake ein påstand». Dessutan kan me «driva ut» leie saker, til dømes sjukdomar. «Vondt skal vondt (for)driva», veit me. Å oppdriva djevleutdrivarar var nok lettare før i tida. Dei er inga overdriving å seia at nokre vert drivande harme når dei høyrer at folk enno driv med slikt. Andre dreg på akslene: «Dei får berre driva på.»

Me kan driva spøken for langt, driva prisane i vêret, driva viljen vår gjennom og driva nokon til å gjera eitkvart.

Her vert driva nytta om ymse former for tilskuv, påtrykk og tvang. Som ordtaket seier: «Dei unge skal ein driva; dei gamle skal ein liva.» Driving kan òg vera å leia eller halda noko i gang («driva sitt eige firma», «driva etterforskinga») og flyta eller fyka («driva mot land», «driva inn gjennom glaset»). Ja, driva driv på som aldri før!

Kristin Fridtun

Kristin Fridtun er filolog og forfattar.
E-post: kristin.fridtun@gmail.com

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Kjærleik til saka eller faget kan vera ei god drivkraft, men kjærleiken kan òg driva oss til å driva oss sjølve for hardt. Pådrivarar kan verta drivne til vanvit dersom samarbeidspartnarane berre går og driv. For det finst vel ikkje driftige dagdrivarar? Drivande arbeidsfolk kan òg driva dank, må vita, men dei har eit driv i seg som gjer at dei helst fordriv tida på nyttigare vis.

Setningane ovanfor tyder på at driva har drive det langt. Korleis dreiv det inn i målet vårt i utgangspunktet? Granskarane veit at driva er eit samgermansk sterkt verb, men opphavet er uvisst, og det er vandt å finna slektningar utanfor germansk. Luringen driva var i alle fall husvarm og verksam i mellomalderen. Norrønt drífa vart nytta i tydingane ‘føykja, føra av stad; skvetta noko på noko(n); halda på med; fyka; koma over ein; fara’. Drift og drifta er avleidde av driva. Andre nærskylde ord er driv («godt driv over spelet»), drev («tett snødrev») og drive («køyra seg fast i drivene»). Adjektivet driven (‘øvd, rutinert’) er partisipp av driva i tydinga ‘halda på med’. So har me durkdriven, som har grunntydinga ‘gjennomrutinert’ (jf. tysk durch ‘gjennom’). Engelsk drive (‘køyra’, jf. t.d. drive-in) er same ordet som vårt driva.

Når me talar om å driva inn ein spikar eller driva til nokon, nyttar me driva i tydinga ‘slå, støyta’. Me kan òg nytta driva om å ‘føra (bort), jaga’, jamfør «driva buskapen til skogs», «verta driven på flukt», «drivande hundar», «driva tilbake ein påstand». Dessutan kan me «driva ut» leie saker, til dømes sjukdomar. «Vondt skal vondt (for)driva», veit me. Å oppdriva djevleutdrivarar var nok lettare før i tida. Dei er inga overdriving å seia at nokre vert drivande harme når dei høyrer at folk enno driv med slikt. Andre dreg på akslene: «Dei får berre driva på.»

Me kan driva spøken for langt, driva prisane i vêret, driva viljen vår gjennom og driva nokon til å gjera eitkvart.

Her vert driva nytta om ymse former for tilskuv, påtrykk og tvang. Som ordtaket seier: «Dei unge skal ein driva; dei gamle skal ein liva.» Driving kan òg vera å leia eller halda noko i gang («driva sitt eige firma», «driva etterforskinga») og flyta eller fyka («driva mot land», «driva inn gjennom glaset»). Ja, driva driv på som aldri før!

Kristin Fridtun

Kristin Fridtun er filolog og forfattar.
E-post: kristin.fridtun@gmail.com

Emneknaggar

Fleire artiklar

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.

Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss

BokMeldingar
Odd W. Surén

Orda mellom oss

Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.

Teikning: May LInn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis