Sovjet mot resten
På andrebordet imponerte Fischer med 3–1 mot solide Petrosjan.
Ideen oppstod 25 år tidlegare, i 1945, då supermaktene Sovjetunion og USA møttest til ein radio-tvikamp. Suverene Sovjet vann heile 15,5–4,5. «Det er Sovjet mot resten av verda som gjeld framover», kommenterte den polsk-franske stormeisteren Tartakower. Så kom den kalde krigen og gjorde eit slikt oppgjer praktisk vanskeleg å arrangera, men ideen levde vidare.
Alle VM-kampar dei neste 25 åra hadde to sovjetarar i hovudrolla. Samstundes hadde Vesten i 1970 fått fram Bobby Fischer og ein heilt spesiell danske. Kunne dei saman stogga Sovjet? Det mest sjakkgalne landet på den tida, Jugoslavia, makta endeleg å få på plass hundreårets tvikamp: Sovjet mot resten av verda. Oppgjeret for 50 år sidan hadde prestisje, intrigar og eit sportsleg nivå sjakkverda aldri hadde sett. Det var publikum i tusental og journalistar i hundretal på plass i Beograd. Tito-kommunistane i Jugoslavia var perfekte som arrangørar, då landet ikkje hadde brote alle band til Vesten og heller ikkje var altfor tett knytt til Sovjetunionen.
Eksverdsmeister Max Euwe var lagleiar for resten av verda (inkludert spelarar frå austblokken). Han nytta eit heilt nytt system, utvikla av professor Elo, for å finna fram til dei ti beste spelarane utanfor Sovjet: rating. Det var likevel eit spørsmål om fyrstebordet. Like før start kom danske Bent Larsen, den mest meritterte turneringsspelaren i slutten av 1960-åra, med eit ultimatum: Han gjorde krav på fyrstebordet – og overraskande for alle gjekk Fischer med på dette.
Sovjet stilte med verdsmeister Boris Spasskij på fyrstebordet, fire eksverdsmeistrar (Petrosjan, Smyslov, Botvinnik og Tal) og dei to største som aldri fekk VM-tittelen (Kortsjnoj og Keres). Alle dei 12 sovjetarane (to reservar) var i verdseliten. Ein slik bukett samla på eitt lag vil ein aldri få sjå att.
Men resten av verda var ikkje skuggeredd: På fyrstebordet vann Larsen 2,5–1,5, på andrebordet imponerte Fischer med 3–1 mot solide Petrosjan. Resten av verda vann òg på tredje- og fjerdebordet. Men så kom den sovjetiske maskinen med den eine sigeren etter den andre nedover borda. Resultatet vart sovjetisk siger 20,5–19,5.
Atle Grønn
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Ideen oppstod 25 år tidlegare, i 1945, då supermaktene Sovjetunion og USA møttest til ein radio-tvikamp. Suverene Sovjet vann heile 15,5–4,5. «Det er Sovjet mot resten av verda som gjeld framover», kommenterte den polsk-franske stormeisteren Tartakower. Så kom den kalde krigen og gjorde eit slikt oppgjer praktisk vanskeleg å arrangera, men ideen levde vidare.
Alle VM-kampar dei neste 25 åra hadde to sovjetarar i hovudrolla. Samstundes hadde Vesten i 1970 fått fram Bobby Fischer og ein heilt spesiell danske. Kunne dei saman stogga Sovjet? Det mest sjakkgalne landet på den tida, Jugoslavia, makta endeleg å få på plass hundreårets tvikamp: Sovjet mot resten av verda. Oppgjeret for 50 år sidan hadde prestisje, intrigar og eit sportsleg nivå sjakkverda aldri hadde sett. Det var publikum i tusental og journalistar i hundretal på plass i Beograd. Tito-kommunistane i Jugoslavia var perfekte som arrangørar, då landet ikkje hadde brote alle band til Vesten og heller ikkje var altfor tett knytt til Sovjetunionen.
Eksverdsmeister Max Euwe var lagleiar for resten av verda (inkludert spelarar frå austblokken). Han nytta eit heilt nytt system, utvikla av professor Elo, for å finna fram til dei ti beste spelarane utanfor Sovjet: rating. Det var likevel eit spørsmål om fyrstebordet. Like før start kom danske Bent Larsen, den mest meritterte turneringsspelaren i slutten av 1960-åra, med eit ultimatum: Han gjorde krav på fyrstebordet – og overraskande for alle gjekk Fischer med på dette.
Sovjet stilte med verdsmeister Boris Spasskij på fyrstebordet, fire eksverdsmeistrar (Petrosjan, Smyslov, Botvinnik og Tal) og dei to største som aldri fekk VM-tittelen (Kortsjnoj og Keres). Alle dei 12 sovjetarane (to reservar) var i verdseliten. Ein slik bukett samla på eitt lag vil ein aldri få sjå att.
Men resten av verda var ikkje skuggeredd: På fyrstebordet vann Larsen 2,5–1,5, på andrebordet imponerte Fischer med 3–1 mot solide Petrosjan. Resten av verda vann òg på tredje- og fjerdebordet. Men så kom den sovjetiske maskinen med den eine sigeren etter den andre nedover borda. Resultatet vart sovjetisk siger 20,5–19,5.
Atle Grønn
Fleire artiklar
To unge mormonmisjonærar, søster Paxton (Sophie Thatcher) og søster Barnes (Chloe East), blir tvinga til å setje trua si på prøve i møtet med herr Reed (Hugh Grant).
Foto: Ymer Media
«Mange av skrekkfilmane no til dags liknar meir på filmar frå syttitalet»
I tillegg til å vere forfattar er Kristina Leganger Iversen også litteraturvitar, samfunnsdebattant og omsetjar.
Foto: Sara Olivia Sanderud
Nedslåande sanning
Kristina Leganger Iversen leverer eit grundig studium av noko som burde vere opplagt for fleire.
Teikning: May Linn Clement
«Me har ikkje grunnlag for å seia at bokmålsbrukarar har kvassare penn enn andre, men nokre av dei evnar å kløyva kvass i to.»
Gjennom Hitlers progagandaminister Joseph Goebbels får vi eit innblikk i sanninga bak Nazi-Tysklands propagandamaskin.
Foto: Another World Entertainment
Propaganda på agendaen
Fører og forfører er ein drivande historietime om tidenes skumlaste skrønemakar.
Ein mann med tomlar opp i ruinane i ein forstad sør i Beirut etter at fredsavtalen mellom Hizbollah og Israel vart gjeldande 27. november.
Foto: Mohammed Yassin / Reuters / NTB
Fredsavtale med biverknader
Avtalen mellom Israel og Libanon kan få vidtrekkjande konsekvensar.
Papiravisa