Kva skjedde med Tukmakov?
Sjakkens dag i Odesa i 2016, med stormeister Tukmakov.
Foto: O. Konstantinov.
«Victor Tukmakovs siste vinter», som opnar novellesamlinga Sjakkspillere av Eivind Riise Hauge (f. 1980), tek lesaren attende til eit sjakkparti i 1981. Beljavskij møter eit genialt springaroffer frå Tukmakov med den sjakkdesperate formuleringa: «Springeren kan han ikke slå, og like umulig er det å la være.»
I debutnovella frå 2010 var det viktig for den unge bergensforfattaren å formidla sjakkens sovjetnostalgi, men om spelarane var russiske eller ukrainske, var heilt uvesentleg. Uvesentleg den gongen.
I røynda kom stormeister og major i den sovjetiske hæren Vladimir Tukmakov (f. 1946) til Aker Brygge i 1987 for å spela Europacup for hærens lag, CSKA Moskva, mot Simen Agdestein og Oslo Schakselskap. Tukmakov og Agdestein vann eitt parti kvar (1–1). Eg var på plass og hugsar framleis kor dårleg Tukmakov likte å tapa mot ein nordmann.
I novella kjem Tukmakov, som ein halvgamal sjakkproff mange år etter glanspartiet mot Beljavskij, til Bergen for å spela lagsjakk for nokre tusenlappar. Møtet mellom stormeisteren og amatørane går ikkje bra. Tukmakov vert fysisk dårleg over nivået til motstandarane og lagkameratane frå Vestlandet. Han spring ut av lokalet etter å ha vunne partiet sitt og krev at lagleiaren finn ein ny spelar til andrebordet. Tukmakov maktar ikkje sitja ved sida av og sjå på spelet til lagkameraten.
Korleis går det med Beljavskij og Tukmakov i den verkelege verda utanfor litteraturen? Dei sovjetiske stormeistrane var alle fødde ein stad i unionen, men spørsmålet om kvar er ikkje lenger likegyldig. Aleksandr Beljavskij (f. 1953) kjem frå Lviv i Vest-Ukraina, men bur no i Slovenia. Han var ein periode på 1980-talet nummer tre i verda etter Karpov og Kasparov.
Tukmakov kjem frå Odesa ved Svartehavet. Han er ein av dei fremste teoretikarane i sjakkverda. Han har vore personleg trenar for Anish Giri og Wesley So, båe i verdstoppen. Han var òg trenar for Ukraina då heimlandet vann sjakk-OL i 2004 og 2010.
Som mange andre ukrainske stormeistrar har Tukmakov russisk som fyrstespråk. Som alle ukrainske stormeistrar forbannar Tukmakov krigen og Putin. Den aldrande stormeisteren flykta frå Odesa til Sveits i byrjinga av krigen.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
«Victor Tukmakovs siste vinter», som opnar novellesamlinga Sjakkspillere av Eivind Riise Hauge (f. 1980), tek lesaren attende til eit sjakkparti i 1981. Beljavskij møter eit genialt springaroffer frå Tukmakov med den sjakkdesperate formuleringa: «Springeren kan han ikke slå, og like umulig er det å la være.»
I debutnovella frå 2010 var det viktig for den unge bergensforfattaren å formidla sjakkens sovjetnostalgi, men om spelarane var russiske eller ukrainske, var heilt uvesentleg. Uvesentleg den gongen.
I røynda kom stormeister og major i den sovjetiske hæren Vladimir Tukmakov (f. 1946) til Aker Brygge i 1987 for å spela Europacup for hærens lag, CSKA Moskva, mot Simen Agdestein og Oslo Schakselskap. Tukmakov og Agdestein vann eitt parti kvar (1–1). Eg var på plass og hugsar framleis kor dårleg Tukmakov likte å tapa mot ein nordmann.
I novella kjem Tukmakov, som ein halvgamal sjakkproff mange år etter glanspartiet mot Beljavskij, til Bergen for å spela lagsjakk for nokre tusenlappar. Møtet mellom stormeisteren og amatørane går ikkje bra. Tukmakov vert fysisk dårleg over nivået til motstandarane og lagkameratane frå Vestlandet. Han spring ut av lokalet etter å ha vunne partiet sitt og krev at lagleiaren finn ein ny spelar til andrebordet. Tukmakov maktar ikkje sitja ved sida av og sjå på spelet til lagkameraten.
Korleis går det med Beljavskij og Tukmakov i den verkelege verda utanfor litteraturen? Dei sovjetiske stormeistrane var alle fødde ein stad i unionen, men spørsmålet om kvar er ikkje lenger likegyldig. Aleksandr Beljavskij (f. 1953) kjem frå Lviv i Vest-Ukraina, men bur no i Slovenia. Han var ein periode på 1980-talet nummer tre i verda etter Karpov og Kasparov.
Tukmakov kjem frå Odesa ved Svartehavet. Han er ein av dei fremste teoretikarane i sjakkverda. Han har vore personleg trenar for Anish Giri og Wesley So, båe i verdstoppen. Han var òg trenar for Ukraina då heimlandet vann sjakk-OL i 2004 og 2010.
Som mange andre ukrainske stormeistrar har Tukmakov russisk som fyrstespråk. Som alle ukrainske stormeistrar forbannar Tukmakov krigen og Putin. Den aldrande stormeisteren flykta frå Odesa til Sveits i byrjinga av krigen.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Fleire artiklar
Utvalsleiar Line Eldring leverer NOU-rapporten om EØS-avtalen til utanriksminister Espen Barth Eide (Ap).
Foto: Terje Pedersen / NTB
Kva er alternativet til EØS-medlemskap?
Anna Kleiva er forfattar og omsetjar.
Foto: Privat
Anna Kleiva er ny diktskribent i Dag og Tid
«Eg ser fram til å arbeida meir med einskilde dikt frå ulike forfattarar.»
Sofi Oksanen er av dei forfattarane som har fått flest prisar i Norden. Bøkene hennar er omsette til 46 språk. Biletet er frå bokmessa i Wien i 2022.
Foto: Nicola Montfort / Wikimedia Commons
Vald mot kvinner som våpen
Sofi Oksanen ønskte å skrive ei bok som er tilgjengeleg for vanlege lesarar, som kan lesast utan kart og utan at ein treng følgje krigsnyhenda dag for dag. At essayet Putins krig mot kvinner skulle bli så skremmande, såg ho ikkje heilt for seg.
For Balázs Orbán, som er politisk rådgjevar for statsministeren, er jobben å halda fast ved dei langsiktige måla til regjeringa mellom alle dei mindre og større oppgåvene i kvardagen.
Foto frå heimesida til Orbán Balázs i regjeringa
Verda ifølgje Orbán
BUDAPEST: I ei ny bok fortel ideologen til Viktor Orbán korleis Ungarn vil utfordra den liberale verdsordninga. Weekendavisen har møtt han.
Gjengkrim – ein varsla katastrofe
Det går knapt ein dag utan grove valdshendingar i Oslo. Bak står gjengar og mektige kriminelle nettverk som har vakse fram dei siste ti åra.
Papiravisa