Dominerande generasjon
Viktor Kortsjnoj set seg ned mot ein ung Garri Kasparov under ein simultan i 1975.
Kva er den ideelle alderen for menneskeleg kreativitet? Då eg voks opp, sa russarane at 35 år var perfekt. Anatolij Karpov var verdsmeister i sin beste alder, 33 år gamal i 1984. Men så miste han året etter VM-tittelen til Garri Kasparov (22), som heldt tittelen fram til 2000, då Vladimir Kramnik (25) vart ny meister. Den ideelle alderen i sjakk var no 25, meinte ein – og talet vil stadig gå nedover, særleg av di datamaskinane gjer at dei unge får den naudsynte røynsla mykje snøggare og enklare enn før.
Men vi tok feil på ny. Dei åtte beste spelarane i verda i dag har ein snittalder på 30,9 år. Det er òg alderen til Magnus Carlsen, som fyller 31 år den 30. november i år.
Ein annan tanke er at ein generasjon kan dominera så mykje at han kveler neste generasjon. Det klassiske dømet i sjakken er Sovjet-generasjonen fødd før krigen: Verdsmeistrane Petrosjan (f. 1929), Tal (f. 1936) og Spasskij (f. 1937) hadde selskap av eit dusin sovjetiske verdsklassespelarar frå det same tiåret. I spissen for ikkje-verdsmeistrane stod Viktor Kortsjnoj (f. 1931), den mest fanatiske sjakkspelaren verda har sett.
Det overraskande er nemleg at Sovjet ikkje fekk fram absolutte toppspelarar fødde på 1940-talet. Den einaste stjerna frå den tida var amerikanaren Bobby Fischer (f. 1943), som trekte seg ut or sjakken som fersk verdsmeister i 1972. Så då Karpov (f. 1951) vart ny meister i 1975, måtte han dei neste seks åra konkurrera i skandaløse VM-kampar mot den tjue år eldre avhopparen Kortsjnoj.
Carlsen-generasjonen er den sterkaste i historia. VM-utfordrarane Sergej Karjakin (2016) og Jan Nepomnjasjtsjij (i haust frå 26. november) er som nordmannen fødde i 1990. Det franske reknemonsteret Maxime Vachier-Lagrave og vår eigen Jon Ludvig Hammer er òg frå same årgang. Fabiano Caruana, Ding Liren og Wesley So er berre eit par år yngre. Denne gjengen har øydelagt for 20–25-åringane. Ingen av spelarane i dei tidlege 20-åra i sjakken i dag var i nærleiken av å gjenta bragda til Carlsen, Kasparov og Tal, som alle vart verdsmeister i byrjinga av tjueåra.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Kva er den ideelle alderen for menneskeleg kreativitet? Då eg voks opp, sa russarane at 35 år var perfekt. Anatolij Karpov var verdsmeister i sin beste alder, 33 år gamal i 1984. Men så miste han året etter VM-tittelen til Garri Kasparov (22), som heldt tittelen fram til 2000, då Vladimir Kramnik (25) vart ny meister. Den ideelle alderen i sjakk var no 25, meinte ein – og talet vil stadig gå nedover, særleg av di datamaskinane gjer at dei unge får den naudsynte røynsla mykje snøggare og enklare enn før.
Men vi tok feil på ny. Dei åtte beste spelarane i verda i dag har ein snittalder på 30,9 år. Det er òg alderen til Magnus Carlsen, som fyller 31 år den 30. november i år.
Ein annan tanke er at ein generasjon kan dominera så mykje at han kveler neste generasjon. Det klassiske dømet i sjakken er Sovjet-generasjonen fødd før krigen: Verdsmeistrane Petrosjan (f. 1929), Tal (f. 1936) og Spasskij (f. 1937) hadde selskap av eit dusin sovjetiske verdsklassespelarar frå det same tiåret. I spissen for ikkje-verdsmeistrane stod Viktor Kortsjnoj (f. 1931), den mest fanatiske sjakkspelaren verda har sett.
Det overraskande er nemleg at Sovjet ikkje fekk fram absolutte toppspelarar fødde på 1940-talet. Den einaste stjerna frå den tida var amerikanaren Bobby Fischer (f. 1943), som trekte seg ut or sjakken som fersk verdsmeister i 1972. Så då Karpov (f. 1951) vart ny meister i 1975, måtte han dei neste seks åra konkurrera i skandaløse VM-kampar mot den tjue år eldre avhopparen Kortsjnoj.
Carlsen-generasjonen er den sterkaste i historia. VM-utfordrarane Sergej Karjakin (2016) og Jan Nepomnjasjtsjij (i haust frå 26. november) er som nordmannen fødde i 1990. Det franske reknemonsteret Maxime Vachier-Lagrave og vår eigen Jon Ludvig Hammer er òg frå same årgang. Fabiano Caruana, Ding Liren og Wesley So er berre eit par år yngre. Denne gjengen har øydelagt for 20–25-åringane. Ingen av spelarane i dei tidlege 20-åra i sjakken i dag var i nærleiken av å gjenta bragda til Carlsen, Kasparov og Tal, som alle vart verdsmeister i byrjinga av tjueåra.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Fleire artiklar
Keith Jarrett har med seg bassisten Gary Peacock og trommeslagaren Paul Motian.
Foto: Anne Colavito / Arne Reimer / Jimmy Katz / ECM
Peiskos på første klasse
Keith Jarrett byr på fleire perler frå Deer Head Inn.
Små-ulovleg: Godtet er smått, men er denne reklamen retta mot små eller store menneske? Det kan få alt å seie dersom ei ny forskrift vert vedteken.
Foto: Cornelius Poppe / NTB
«Om høyringsinnspela frå Helsedirektoratet vert inkluderte, risikerer ein å kriminalisere heilt vanleg mat.»
To unge mormonmisjonærar, søster Paxton (Sophie Thatcher) og søster Barnes (Chloe East), blir tvinga til å setje trua si på prøve i møtet med herr Reed (Hugh Grant).
Foto: Ymer Media
«Mange av skrekkfilmane no til dags liknar meir på filmar frå syttitalet»
I tillegg til å vere forfattar er Kristina Leganger Iversen også litteraturvitar, samfunnsdebattant og omsetjar.
Foto: Sara Olivia Sanderud
Nedslåande sanning
Kristina Leganger Iversen leverer eit grundig studium av noko som burde vere opplagt for fleire.
Teikning: May Linn Clement
Papiravisa