JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Kunnskap

Lovnad om landlov

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
2366
20200807
2366
20200807

«Lova og ljuga er liten kunst», seier ordtaket. Ja, me har vel alle røynt at «d’er lettare å lova enn å halda», og nokre har kome fram til at «d’er betre å inkje lova enn ille halda». Det finst òg tilfelle der me spør om lov etter at me har gjort noko, endå me veit at me helst skal spørja om lov fyrst.

Både substantivet lov («spørja om lov») og verbet lova skal vera runne av ei indoeuropeisk rot som tyder ‘ha kjær’. Denne rota har gjeve oss ei rad germanske ord, mellom anna eit adjektiv som truleg har hatt forma leuba (‘kjær’). Frå dette adjektivet kjem norsk ljuv (‘herleg; yndefull; mild’, jf. òg ljuvleg og bokmål liflig) og tysk lieb (‘kjær’), som ligg til grunn for substantivet Liebe (‘kjærleik’). Norsk lov («spørja om lov») høyrer òg i hop med dette germanske adjektivet. Ordet skal ha hatt grunntydinga ‘kjærleg innstilling’, som seinare har endra seg til ‘samtykke, løyve’. Ordet løyve høyrer òg til denne ætta, i lag med engelsk leave (‘fridom til å gjera noko, permisjon’) og sistelekken i tysk Urlaub (‘lov til å vera borte frå arbeidet, ferie’). Lov kan tyda både ‘løyve’ og ‘mellombels fritak’, jamfør samansetjingar som heimlov, månadslov og landlov.

Orda lov, lova og løyve er elles i ætt med låneordet løfte (‘lovnad’) og det vidgjetne engelske ordet love (‘kjærleik’). Når me er «in love», kan me finna på å drøyma om truloving og truskapslovnader og lovprisa den eller dei me er forelska i. Det lov-ordet som står fremst i ord som lovprisa, lovsong og lovord, er det same som i vendingane «takk og lov» og «gud skje lov» (el. gudskjelov), og dette ordet er i utgangspunktet det same ordet som lov (‘samtykke, løyve’). Verba lova (‘prisa’, t.d. «Gud vere lova») og lova (‘gjeva lovnad om; gjeva varsel eller von om’, jf. lovande, «lova godt») er òg opphavleg same ordet. Det å prisa nokon eller seia seg viljug til å gjera noko, vitnar om ei kjærleg innstilling.

No verkar det vel som at alle ord som har forma lov, er i ætt, men substantivet lov (‘rettsregel’, jf. lovleg, lovbrytar, mållov) har ikkje noko med dei ovannemnde orda å gjera. Dette ordet er opphavleg fleirtal av lag. Det høyrer i hop med leggja og liggja og har grunntydinga ‘det som er fastlagt’. I landsmålet til Aasen har ordet forma log. Forma lov kjem frå dansk.

Kristin Fridtun

Kristin Fridtun er filolog og forfattar.

E-post: kristin.fridtun@gmail.com

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

«Lova og ljuga er liten kunst», seier ordtaket. Ja, me har vel alle røynt at «d’er lettare å lova enn å halda», og nokre har kome fram til at «d’er betre å inkje lova enn ille halda». Det finst òg tilfelle der me spør om lov etter at me har gjort noko, endå me veit at me helst skal spørja om lov fyrst.

Både substantivet lov («spørja om lov») og verbet lova skal vera runne av ei indoeuropeisk rot som tyder ‘ha kjær’. Denne rota har gjeve oss ei rad germanske ord, mellom anna eit adjektiv som truleg har hatt forma leuba (‘kjær’). Frå dette adjektivet kjem norsk ljuv (‘herleg; yndefull; mild’, jf. òg ljuvleg og bokmål liflig) og tysk lieb (‘kjær’), som ligg til grunn for substantivet Liebe (‘kjærleik’). Norsk lov («spørja om lov») høyrer òg i hop med dette germanske adjektivet. Ordet skal ha hatt grunntydinga ‘kjærleg innstilling’, som seinare har endra seg til ‘samtykke, løyve’. Ordet løyve høyrer òg til denne ætta, i lag med engelsk leave (‘fridom til å gjera noko, permisjon’) og sistelekken i tysk Urlaub (‘lov til å vera borte frå arbeidet, ferie’). Lov kan tyda både ‘løyve’ og ‘mellombels fritak’, jamfør samansetjingar som heimlov, månadslov og landlov.

Orda lov, lova og løyve er elles i ætt med låneordet løfte (‘lovnad’) og det vidgjetne engelske ordet love (‘kjærleik’). Når me er «in love», kan me finna på å drøyma om truloving og truskapslovnader og lovprisa den eller dei me er forelska i. Det lov-ordet som står fremst i ord som lovprisa, lovsong og lovord, er det same som i vendingane «takk og lov» og «gud skje lov» (el. gudskjelov), og dette ordet er i utgangspunktet det same ordet som lov (‘samtykke, løyve’). Verba lova (‘prisa’, t.d. «Gud vere lova») og lova (‘gjeva lovnad om; gjeva varsel eller von om’, jf. lovande, «lova godt») er òg opphavleg same ordet. Det å prisa nokon eller seia seg viljug til å gjera noko, vitnar om ei kjærleg innstilling.

No verkar det vel som at alle ord som har forma lov, er i ætt, men substantivet lov (‘rettsregel’, jf. lovleg, lovbrytar, mållov) har ikkje noko med dei ovannemnde orda å gjera. Dette ordet er opphavleg fleirtal av lag. Det høyrer i hop med leggja og liggja og har grunntydinga ‘det som er fastlagt’. I landsmålet til Aasen har ordet forma log. Forma lov kjem frå dansk.

Kristin Fridtun

Kristin Fridtun er filolog og forfattar.

E-post: kristin.fridtun@gmail.com

Emneknaggar

Fleire artiklar

Helsedirektoratet i Noreg tilrår same behandling for ME og kronisk utmatting.

Helsedirektoratet i Noreg tilrår same behandling for ME og kronisk utmatting.

Foto: NTB

Ordskifte

«I dag får ikkje ME-pasientane rett behandling.»

Bjørn K. Getz Wold
Helsedirektoratet i Noreg tilrår same behandling for ME og kronisk utmatting.

Helsedirektoratet i Noreg tilrår same behandling for ME og kronisk utmatting.

Foto: NTB

Ordskifte

«I dag får ikkje ME-pasientane rett behandling.»

Bjørn K. Getz Wold
Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Foto: Fartein Rudjord

BokMeldingar

Eg ropar om det heile tida

Boka til Kathrine Nedrejord er både pamflett og roman.

Hilde Vesaas
Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Foto: Fartein Rudjord

BokMeldingar

Eg ropar om det heile tida

Boka til Kathrine Nedrejord er både pamflett og roman.

Hilde Vesaas

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis