Loketretta er det einaste diktet med trette i tittelen, etter norrønt Lokasenna. Nemninga senna vert gjerne nytta om ein verbal duell der deltakarane tevlar med hånsord i staden for våpen. Slike sennaer plar vera lette å kjenna att, og det er ikkje umogleg at folk i mellomalderen oppfatta såvorne ordstridar som ein eigen sjanger. Det vanlege er at ei senna kjem som innskot i større verk, til dømes i islendingesoger eller eddadikt. Dei tre fyrste heltedikta i Den eldre Edda inneheld alle ei senna, og her som elles dreiar skuldingane seg ofte om kjønnslege avvik. I Det fyrste kvedet om Helge Hundingsbane får Gudmund denne remsa i fleisen: «i mangt eit renn / reid eg deg trøytt, / svang under sal, / som ei simle fór du» (oms. Mortensson-Egnund).

Men så har me to gudedikt der dei trettar heile diktet igjennom. Hårbardskvedet er ei senna mellom Odin og Tor, og så har me Loketretta – Loke mot ruklet. Diktet opnar med ein prosastubb som knyter hendingane saman med det førre diktet: Ved hjelp av den store bryggjekjelen me høyrde om i Hymeskvedet, lagar Æge øl og bur til gilde åt gudane. Loke er med på festen, men så drep han den eine tenaren til Æge og vert jaga til skogs. Han snur og kjem attende, og her byrjar strofene i bunden form.

Kva hender då Loke kjem inn att i halla? Alle gudane tagnar, meir av redsle enn av irritasjon. Både før tretta kjem i gang og medan ho står på, prøver den eine etter den andre å roa ned situasjonen. Men Loke held fram med å fyra av dryge og ofte lågkomiske salver. Til dømes hevdar han at Frøya har lege med bror sin, og at ho fjerta då dei vart oppdaga. (Fjerten har Mortensson-Egnund sensurert i utgåva si.) Skuldingane vert sjeldan motsagde. Njord stadfester indirekte at dotter hans har lege med «kvar ås og kvar alv» i halla, og då Loke og Odin skuldar kvarandre for å ha fare åt som kvinnfolk, seier Frigg at det er best å ikkje snakka om det.

Kvifor fer Loke fram slik? Er det av vond vilje, eller vert han driven til det? Opptrinnet har noko uhyggjeleg ved seg: Ragnarok ser ut til å nærma seg – eit brot mellom Loke og gudane kan verta farleg. Me kan trygt seia at Loke vinn ordstriden, men han tapar på eit vis likevel, sidan Tor kjem og jagar han bort. Det fredelege gildet har fått ei stygg ripe.

Kristin Fridtun

Våren 2017 skriv Kristin Fridtun
om eddadikt.
E-post: kristin.fridtun@gmail.com