Har vi han no?
Kven er «han» i sjakk? Carlsen, Kasparov eller nokon annan?
Foto: Erlend Aas / NTB scanpix
Denne retoriske tittelen nyttar eg om lag ein gong i året. Og svaret er alltid: ikkje heilt enno. Og kven er «han»? Carlsen, Kasparov eller nokon annan? Kor som er, det er tid for å gjera opp status etter verdsmeisterskapen i London, Carlsens fjerde VM-siger sidan 2013.
Magnus Carlsen har tidlegare svart «Kasparov» på spørsmålet om kven som er favorittspelaren hans. Før VM i haust overraska han alle med å svara «Alekhin». Då spørsmålet vart stilt under VM, fekk journalistane eit originalt svar dei kunne lika: «Meg sjølv – for 3–4 år sidan». Her vil eg presentera konkurrentane til Carlsen:
Emanuel Lasker. Det tyske universalgeniet (matematikar, filosof, bridgespelar) var verdsmeister i heile 27 år frå 1894, men det kunne gå ti år utan at han spela ein tittelkamp.
José Raúl Capablanca. Eit reint naturtalent, som Carlsen, men cubanaren vann berre éin VM-kamp, mot Lasker i 1921.
Aleksandr Alekhin. Russisk emigrant, genial i åtak på brettet, men alkoholisert og skandalisert utanfor brettet. Han er den einaste som har teke med seg tittelen i grava då han fekk eit kjøtbein i halsen i 1946.
Mikhail Botvinnik. Patriarken i sovjetisk sjakk skipa ein sjakkskule som endra sjakken etter den andre verdskrigen. Han var verdsmeister i totalt 13 år, men miste tittelen tre gonger og spela to uavgjorte VM-kampar.
Bobby Fischer. Amerikanaren slo den sovjetiske sjakkskulen på eiga hand, men han spela berre éin VM-kamp. Det mest imponerande var at han i VM-kvalifiseringa vann 20 parti på rad mot verdseliten utan ein einaste remis.
Anatolij Karpov. Då Fischer trekte seg, vart russaren suveren verdsmeister dei neste ti åra, men motstandaren var alltid den same: Viktor Kortsjnoj.
Garri Kasparov. Rebellen frå Baku var verdsmeister i 15 år og dominerte sjakkverda endå lenger med ein unik aggressivitet og karisma.
Ei rangering over dei beste i sjakkhistoria må vera subjektiv. Då eg rangerte dei 16 verdsmeistrane i kongerekkja frå 1886 til 2018 før VM, sette eg Kasparov fyrst med Carlsen på andreplass. Den same rangeringa av sjakkgenia gjennom 132 år hadde russiske verdsstjerner som Alekandr Grisjtsjuk og Peter Svidler. Carlsen er nærare no, men framleis nummer to.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Denne retoriske tittelen nyttar eg om lag ein gong i året. Og svaret er alltid: ikkje heilt enno. Og kven er «han»? Carlsen, Kasparov eller nokon annan? Kor som er, det er tid for å gjera opp status etter verdsmeisterskapen i London, Carlsens fjerde VM-siger sidan 2013.
Magnus Carlsen har tidlegare svart «Kasparov» på spørsmålet om kven som er favorittspelaren hans. Før VM i haust overraska han alle med å svara «Alekhin». Då spørsmålet vart stilt under VM, fekk journalistane eit originalt svar dei kunne lika: «Meg sjølv – for 3–4 år sidan». Her vil eg presentera konkurrentane til Carlsen:
Emanuel Lasker. Det tyske universalgeniet (matematikar, filosof, bridgespelar) var verdsmeister i heile 27 år frå 1894, men det kunne gå ti år utan at han spela ein tittelkamp.
José Raúl Capablanca. Eit reint naturtalent, som Carlsen, men cubanaren vann berre éin VM-kamp, mot Lasker i 1921.
Aleksandr Alekhin. Russisk emigrant, genial i åtak på brettet, men alkoholisert og skandalisert utanfor brettet. Han er den einaste som har teke med seg tittelen i grava då han fekk eit kjøtbein i halsen i 1946.
Mikhail Botvinnik. Patriarken i sovjetisk sjakk skipa ein sjakkskule som endra sjakken etter den andre verdskrigen. Han var verdsmeister i totalt 13 år, men miste tittelen tre gonger og spela to uavgjorte VM-kampar.
Bobby Fischer. Amerikanaren slo den sovjetiske sjakkskulen på eiga hand, men han spela berre éin VM-kamp. Det mest imponerande var at han i VM-kvalifiseringa vann 20 parti på rad mot verdseliten utan ein einaste remis.
Anatolij Karpov. Då Fischer trekte seg, vart russaren suveren verdsmeister dei neste ti åra, men motstandaren var alltid den same: Viktor Kortsjnoj.
Garri Kasparov. Rebellen frå Baku var verdsmeister i 15 år og dominerte sjakkverda endå lenger med ein unik aggressivitet og karisma.
Ei rangering over dei beste i sjakkhistoria må vera subjektiv. Då eg rangerte dei 16 verdsmeistrane i kongerekkja frå 1886 til 2018 før VM, sette eg Kasparov fyrst med Carlsen på andreplass. Den same rangeringa av sjakkgenia gjennom 132 år hadde russiske verdsstjerner som Alekandr Grisjtsjuk og Peter Svidler. Carlsen er nærare no, men framleis nummer to.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Fleire artiklar
Teikning: May Linn Clement
Å forveksla aggressor med forsvarar
«Etter at Putin kom til makta hausten 1999, har Russland ført ei heil rad med krigar.»
Den nyfødde kalven.
Foto: Hilde Lussand Selheim
Ei ny Ameline er fødd
Vårsøg – også kalla Tripso sidan ho var så skvetten som ung, spissa øyro for ingenting og trippa med beina inn og ut av fjøset – fekk ein ny kalv natt til 13. mai.
Emma (Fanny L. Bornedal) arbeider som nattevakt ved rettsmedisinsk institutt, der foreldra i si tid vart utsette for drapsforsøk.
Foto: Another World Entertainment
Skrekkeleg skuffande
Likte du Nattevakten, kjem du ikkje til å elska Nattevakten: Demoner går i arv, dersom det var det du håpte på.
Som låtskrivar er Jessica Pratt meir oppteken av stemningar enn forteljingar, meiner Øyvind Vågnes.
Foto: Samuel Hess
Mindre er meir
Den nye plata til Jessica Pratt, Here in the Pitch, er hennar beste så langt.
Blaz (Aristote Luyindula) (t.v.) har ikkje stor tiltru til systemet, men aktivisten Haby (Anta Diaw) kjempar for å forbetre tilhøva i den falleferdige bustadblokka deira.
Foto: Laurent le Crabe
Oppussinga
Ladj Ly lenar seg mot melodrama etter ein rå debut.
Papiravisa