Geni i rein form
John Nash og Magnus Carlsen møttest i 2015.
Skjermdump frå NRK
Magnus Carlsen vil aldri vera så dum at han tek ein IQ-test. I alle høve vil han ikkje gå ut med talet offentleg. Den største genistreken i sjakkhistoria er jo at vi har fått resten av verda til å tru på ideen om sjakkpartiet som ei intelligenstevling i rein form – hjerne mot hjerne, med objektive kriterium utan flaks og hjelpemiddel, smørjebom eller dårlege orsakingar.
Er den beste sjakkspelaren eit geni? Amerikanaren Bobby Fischer sa mykje rart, men hadde eit godt svar her: «Geni er berre eit ord. Om eg vinn, er eg eit geni. Om eg ikkje vinn, er eg det ikkje.» Carlsen har òg fått spørsmål om han er eit geni: «Æh, eg veit ikkje kva det vil seia», var det djupe svaret hans.
For oss som ser på Fischer og Carlsen frå utsida, er det ikkje nokon tvil: Dei to kvalifiserer til merkelappen sjakkgeni. Og meir enn det: Av dei 16 verdsmeistrane i kongerekkja frå 1886 til vår tid kan ein argumentera for at Fischer og Carlsen er dei mest geniale: to einsame sjakkgeni i rein form. Dei to kan ikkje anna enn å spela sjakk.
Då den geniale matematikaren John Nash skulle henta Abel-prisen i 2015, bad han om eit møte med Carlsen. Og det fekk han. Det var eit logisk møte på mange vis. Nash skjøna at Carlsen var det næraste han kunne koma Abel i Oslo. Som vårt matematiske geni Niels Henrik Abel (1802–1829) dukka Carlsen heilt uventa opp frå ein avkrok, slik eit geni gjerne gjer. Abel døydde fattig av tuberkulose i Paris, 26 år gamal. Abel-prisen til Nash enda òg i tragedie då Nash og kona på veg heim frå flyplassen i USA døydde i ei bilulukke.
Men Nash vart kor som er udøyeleg i populærkulturen gjennom filmen A Beautiful Mind. Dei beste filmane om Fischer, som Bobby Fischer Against the World, og Carlsen, som i den internasjonale suksessen Magnus frå 2016, appellerer til publikum på same vis gjennom å dyrka det fascinerande og udefinerlege geniomgrepet.
Trass i innleiinga på denne stubben skal eg neste gong avsløra kven i sjakkhistoria som har høgst IQ. Lesaren vil verta overraska, men ikkje vonbroten.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Magnus Carlsen vil aldri vera så dum at han tek ein IQ-test. I alle høve vil han ikkje gå ut med talet offentleg. Den største genistreken i sjakkhistoria er jo at vi har fått resten av verda til å tru på ideen om sjakkpartiet som ei intelligenstevling i rein form – hjerne mot hjerne, med objektive kriterium utan flaks og hjelpemiddel, smørjebom eller dårlege orsakingar.
Er den beste sjakkspelaren eit geni? Amerikanaren Bobby Fischer sa mykje rart, men hadde eit godt svar her: «Geni er berre eit ord. Om eg vinn, er eg eit geni. Om eg ikkje vinn, er eg det ikkje.» Carlsen har òg fått spørsmål om han er eit geni: «Æh, eg veit ikkje kva det vil seia», var det djupe svaret hans.
For oss som ser på Fischer og Carlsen frå utsida, er det ikkje nokon tvil: Dei to kvalifiserer til merkelappen sjakkgeni. Og meir enn det: Av dei 16 verdsmeistrane i kongerekkja frå 1886 til vår tid kan ein argumentera for at Fischer og Carlsen er dei mest geniale: to einsame sjakkgeni i rein form. Dei to kan ikkje anna enn å spela sjakk.
Då den geniale matematikaren John Nash skulle henta Abel-prisen i 2015, bad han om eit møte med Carlsen. Og det fekk han. Det var eit logisk møte på mange vis. Nash skjøna at Carlsen var det næraste han kunne koma Abel i Oslo. Som vårt matematiske geni Niels Henrik Abel (1802–1829) dukka Carlsen heilt uventa opp frå ein avkrok, slik eit geni gjerne gjer. Abel døydde fattig av tuberkulose i Paris, 26 år gamal. Abel-prisen til Nash enda òg i tragedie då Nash og kona på veg heim frå flyplassen i USA døydde i ei bilulukke.
Men Nash vart kor som er udøyeleg i populærkulturen gjennom filmen A Beautiful Mind. Dei beste filmane om Fischer, som Bobby Fischer Against the World, og Carlsen, som i den internasjonale suksessen Magnus frå 2016, appellerer til publikum på same vis gjennom å dyrka det fascinerande og udefinerlege geniomgrepet.
Trass i innleiinga på denne stubben skal eg neste gong avsløra kven i sjakkhistoria som har høgst IQ. Lesaren vil verta overraska, men ikkje vonbroten.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal
meister i sjakk.
Fleire artiklar
Gunnhild Øyehaug har skrive bøker i mange sjangrar etter diktdebuten i 1998. Ho er også lærar ved Skrivekunstakademiet i Hordaland.
Foto: Helge Skodvin
Bulletinar frå ein medviten romanperson
Gunnhild Øyehaug skriv friskt og morosamt om draum og røynd i metaland.
VINNAREN: På søndag vart Herbert Kickls Fridomsparti (FPÖ) for første gongen største parti i det austerrikske parlamentsvalet. Får partiet makt, vil dei jobbe for å oppheve sanksjonar mot Russland.
Foto: Lisa Leutner / Reuters/ NTB
Politikk i grenseland
Austerrikarane ser på seg sjølv som ein fredsnasjon. Likevel røystar ein tredel på prorussiske høgrepopulistar.
Butikkvindauge i Worth Avenue i Palm Beach i Florida.
Alle foto: Håvard Rem
Det blonde reservatet
PALM BEACH: Krig og folkevandring verkar inn på alle vestlege val. Eit amerikansk presidentval kan verka andre vegen òg.
Joaquin Phoenix spelar hovudrolla som Joker.
Foto: Warner Bros. Discovery
Dyster dobbeldose
Denne runden med Jokeren ber det same mørket med nye tonar.
I hamnebassenget om lag her lét Dia í Geil seg døype grytidleg ein kald oktobersøndag for snart 150 år sidan. Det var starten på vekkinga som gjorde Brø¿rasamkoman til eit livskraftig samfunn som framleis styrer mykje på Færøyane.
Alle foto: Hallgeir Opedal
Om Gud og lausriving
Siste dag i oktober i 1880 lét Dia í Geil seg døype i hamnebassenget i Tórshavn, og etter det skulle Færøyane aldri bli det same.
Papiravisa