Sjakkmetaforane er så vanlege, nærast klisjéfylte, i den politiske diskursen austover at ein vert heilt matt. Den mest klassiske rokaden kom frå Putin og Medvedev i 2008, då presidenten vart statsminister og statsministeren president. Det var berre eit spel, sjølvsagt, og kan henda skulle ein ha avskaffa rokaderegelen, slik verdsmeisteren Kramnik tek til orde for.

Då Prigozjin avbraut marsjen mot Moskva, sette han seg sjølv i trekktvang. Om han drog hit eller dit – til Belarus eller Afrika – vart han sjakkmatt. Kva trekk han enn valde, ville det kosta han livet. Det russisk-ukrainske «trekktvang» er favoritten min i sjangeren, dei slaviske språka nyttar det tyske ordet Zugzwang.

Putin spelar gambit (italiensk) med sitt eige folk. Russarane har forrekna seg, og no er dei patt. Spelet har vore ròte lenge. Som Kasparov sa alt for 15 år sidan: «I russiske val er reglane uklare og resultatet kjent (Putin vinn), medan i sjakken er reglane klare, og resultatet uvisst.» Eller som den siste opposisjonspolitikaren sa då han forlét landet: «Her sit ein roleg og vurderer ulike strategiar i siciliansk opning, og så tek motstandaren (Putin) sjakkbrettet i handa og slår ein i hovudet.»

Då er det betre å sjå på Noreg, der politikarane kan repetera poenga utan stans, sidan ingen skjønar at det er remis når båe partar har sagt det same tre gonger (sitat Finn Iunker). Forfattaren Iunker meinte vidare at det ikkje er politisk korrekt å seia om Vedum at han vert dronning om han kjem til den andre sida (i politikken eller livet). Men eg seier det kor som er.

Har eg noko nytt å melda? Ja, Støre er sjakkspelar. Han tok eit kurs i sjakklubben vår. Under eit parti ringde mobilen hans, og displayet synte «Nato-Jens». Ein kamerat av meg i finansverda meinte at Støre no burde ofra lauparen (Huitfeldt) for å vinna dronninga til motstandaren.

Eg spurde om han hadde noko å seia om Finnes, som mot alle odds ikkje tapte pengar på spelegalskapen. Då sa finansvenen min: «Anand». For slik går historia: Verdsmeister Anand har sagt at om han berre kunne få eit lite vink éin gong i kvart parti – i ei kritisk stilling – ville det vera nok til å gjera han uslåeleg, hundre ratingpoeng over Carlsen. Berre eit lite vink på skrå frå dronninga på høgre kant, altså …

Atle Grønn

Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.