Abe Turner
Abe Turner (1924–1962) mot Bobby Fischer (1943–2008).
Fotograf ukjend
Også ein einstøing som Bobby Fischer måtte ha litt menneskeleg kontakt. I ettertid har 20–30 amerikanarar kjempa om å vera den som stod Fischer nærast, som sjakkven eller medmenneske.
Ein som ikkje kunne ta del i det kapplaupet, er Abe Turner. Turner var ein godsleg og noko eksentrisk sjakkspelar. Han var langt meir harmlaus enn den internasjonale meisteren Raymond Weinstein, kameraten hans som i ung alder vart fengsla for drap.
Turner lærte sjakk seint, nitten år gamal, på eit krigssjukehus i 1943. Men han hadde positiv score mot Fischer (to sigrar og ein remis i seriøse parti i 1956–1958). Han levde som halvprofesjonell og vann småpengar i kafésjakk, der han hadde sine faste «klientar». Han kalla ein av New York-kafeane for «kontoret» sitt. I helgane trekte han seg attende og skreiv (saman med stormeister Larry Evans) absurde skodespel à la Ionesco med titlar som «Et hestar kjøt?»
Som spelar var Turner kjend for sitt «sitje-flesk», evna til å sitja tolmodig og venta på ein feil frå motstandaren.
Turner var ganske nøgd med livet. I ein spørjeleik på amerikansk TV med legendariske Johnny Carson vart han intervjua:
– Om eg miste 10 kilo, ville eg kunne slå kven som helst i verda.
– Kvifor ville det hjelpa deg i sjakkspelinga? Kvifor slankar du deg ikkje?
– Eg et ikkje så mykje. Men eg drikk mykje brus.
– Kva gjer du for å slappa av?
– Eg går i dyrehagen. Eg likar å sjå på apane. Eg kjenner meg overlegen, det gjer meg godt.
Turner likte ikkje å arbeida og burde aldri ha teke seg arbeid. Han sa likevel ja til ei stilling i sjakktidsskriftet Chess Review i 1962. Etter berre to veker på jobb vart han drepen, 37 år gamal, av kollegaen Theodore Smith. «Eg handla på ordre frå FBI. Turner var spion for kommunistane», sa Smith og vart send til mentalsjukehus.
For Fischer var Turner ein farsfigur, mentoren hans i sjakkverda. 19 år gamle Fischer vart så oppskaka av drapet at han søkte trøyst i Worldwide Church of God. Denne sekta vart ei ulukke for Fischer. Den geniale amerikanaren vart rett nok verdsmeister i 1972, men så forsvann han frå sjakken og inn i eit stort mørkt hòl.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Også ein einstøing som Bobby Fischer måtte ha litt menneskeleg kontakt. I ettertid har 20–30 amerikanarar kjempa om å vera den som stod Fischer nærast, som sjakkven eller medmenneske.
Ein som ikkje kunne ta del i det kapplaupet, er Abe Turner. Turner var ein godsleg og noko eksentrisk sjakkspelar. Han var langt meir harmlaus enn den internasjonale meisteren Raymond Weinstein, kameraten hans som i ung alder vart fengsla for drap.
Turner lærte sjakk seint, nitten år gamal, på eit krigssjukehus i 1943. Men han hadde positiv score mot Fischer (to sigrar og ein remis i seriøse parti i 1956–1958). Han levde som halvprofesjonell og vann småpengar i kafésjakk, der han hadde sine faste «klientar». Han kalla ein av New York-kafeane for «kontoret» sitt. I helgane trekte han seg attende og skreiv (saman med stormeister Larry Evans) absurde skodespel à la Ionesco med titlar som «Et hestar kjøt?»
Som spelar var Turner kjend for sitt «sitje-flesk», evna til å sitja tolmodig og venta på ein feil frå motstandaren.
Turner var ganske nøgd med livet. I ein spørjeleik på amerikansk TV med legendariske Johnny Carson vart han intervjua:
– Om eg miste 10 kilo, ville eg kunne slå kven som helst i verda.
– Kvifor ville det hjelpa deg i sjakkspelinga? Kvifor slankar du deg ikkje?
– Eg et ikkje så mykje. Men eg drikk mykje brus.
– Kva gjer du for å slappa av?
– Eg går i dyrehagen. Eg likar å sjå på apane. Eg kjenner meg overlegen, det gjer meg godt.
Turner likte ikkje å arbeida og burde aldri ha teke seg arbeid. Han sa likevel ja til ei stilling i sjakktidsskriftet Chess Review i 1962. Etter berre to veker på jobb vart han drepen, 37 år gamal, av kollegaen Theodore Smith. «Eg handla på ordre frå FBI. Turner var spion for kommunistane», sa Smith og vart send til mentalsjukehus.
For Fischer var Turner ein farsfigur, mentoren hans i sjakkverda. 19 år gamle Fischer vart så oppskaka av drapet at han søkte trøyst i Worldwide Church of God. Denne sekta vart ei ulukke for Fischer. Den geniale amerikanaren vart rett nok verdsmeister i 1972, men så forsvann han frå sjakken og inn i eit stort mørkt hòl.
Atle Grønn
Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.
Fleire artiklar
Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.
Foto: Monica Tormassy / Det Norske Teatret
Kven har makt over kven?
Velspelt om medviten og umedviten makt, sanning, manipulasjon og illusjon.
The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.
Foto: Another World Entertainment
Skrekkfilmen Strange Darling tuklar med tida for å trekke i gang tankane.
President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.
Foto: Javad Parsa / NTB
Å fjerne Støre no vil vere ei panikkhandling som skaper fleire problem enn det løyser for Arbeidarpartiet.
Ein demonstrant med gassmaske protesterer i Tblisi 2. desember mot at den nye regjeringa vil leggja vekk EU-søknaden.
Foto: Irakli Gedenidze / Reuters / NTB
«Med unntak av presidenten har ikkje demonstrantane i Georgia stor tiltru til politikarane.»
Sveinung Rotevatn (V), som ser opp, talte ikkje under behandlinga av den nye abortlova 3. desember. Den som gjekk fram til talarstolen flest gonger, var Marian Hussein (SV).
Foto: Thomas Fure / AP / NTB
Mors liv i salen
Debatten vi fekk høyre då den nye abortlova blei behandla tysdag, strekte seg frå 10.00 til 14.30, frå 1915 til framtida og frå fosteret til den store verda.
Papiravisa