Det var den gjennomheiderlege Ingrid Espelid Hovig som juksa framfor alt folket i beste sendetid på NRK. Men ho sa frå om det og berga ære og heider.

Ho skulle få ferdig ein matrett på den sendetida Fjernsynskjøkkenet hadde til rådvelde. For å greie det måtte ho gjere ferdig delar av matretten på førehand og setje desse delane i kjøleskapet. Når ho trong dei, kunne ho berre hente dei fram. Og hokuspokus, så fekk ho ferdig ein matrett på avsett tid, fordi ho hadde tjuvstarta, før sending.

Ho hadde juksa og sa frå om det. Det er ikkje alle som juksar, som seier frå.

Internasjonal toppidrett er full av juks av mange slag, som doping og målejuks. Gevinsten ved jukset, om det ikkje blir oppdaga, er stor.

Internasjonal toppfotball badar i tvilsame pengar, frå oligarkar i mange land: Russland, USA, arabarstatar. Fotballforbunda prøver å halde auge med pengestraumen, overgangsprisar og den slags, utan å lukkast.

Store stjerner blir tatt i grov skattesvindel. Toppidrett er ei økonomisk gjørme.

Siste året har vi også sett at våre folkevalde forsyner seg av gode dei ikkje har krav på.

Høvet skaper tjuv, seier eit gammalt ord.

Som 15-åring var eg kontrollassistent i Hesby fjøskontrollag. Den faste kontrollassistenten var sjuk. Fjøskontrollaga var ein del av det organiserte arbeidet som vart gjort for å løfte norsk mjølkeproduksjon på 1800-talet. Ein kontrollør gjekk frå gard til gard og vog mjølka frå kvar einaste ku og tok kvalitetsprøvar.

Det vart konkurrert mellom bøndene. Dei beste kyrne og dei beste bøndene kom i avisa.

Eg kom då til bonden og kyrne hans, først til kveldsmjølkinga og så til det følgjande morgonstellet. Så var vi ferdige. Neste kveld var det grannens tur.

Av og til hende noko merkeleg. Bonden eg skulle til neste kveld, var grytidleg oppe og gjekk i fjøset og mjølka, minst éin time tidlegare enn vanleg. Dermed gav han kyrne sine eit forlengd døgn til å produsere mjølka si, dei vanlege 24 timane pluss den eine dei fekk morgonen før eg dukka opp med vekta mi.

Dette slo ut for heile kuflokken, og såleis også for bonden, som fekk finare tal i bøkene. Den eine ekstratimen gav heider og ære.

Då sauekontrollen kom, var det lammevekta som vart målt. Då var det om å gjere å sleppe sauene og lamma ut på eit rikt beite dagen før og same dagen. Velfylte lammevommer, fulle av ferskt gras, kunne gje nokre gram, for ikkje å seie nokre hekto, på lammevekta når kontrolløren kom.

Fine tal gav heider og ære i saueflokken som i kuflokken.

Å jukse litt er nok ein gammal kunst.

Andreas Skartveit