Radioen slo igjennom i mellomkrigstida. Og ein del hadde radio då krigen kom. Då vart radioane tvangsinnsamla for å sikre informasjonsmonopolet til det nye regimet og stengje ute farleg og skadeleg informasjon.

Nokre greidde å gøyme unna radioen sin og hadde såleis ulovleg tilgang på informasjon frå London, som så kunne tilflyte den norske motstandsrørsla og andre som kunne ha nytte av å vite.

Etter krigen vart så radioane tilgjengelege igjen. Då fekk vi radio. Det fanst fleire stasjonar, men vi høyrde berre på NRK. Viktigaste programmet var vêrmeldinga.

Vi dreiv gard og var avhengige av vêrgudane og deira lune, spesielt om sommaren.

Vi hadde to store arbeidsøkter: høyonna og den seige kampen mot ugraset. Å få lurt tørrhøyet i hus mellom regnbyene var årets viktigaste oppgåve. Det handla om vinterfôret til husdyra, som vi levde av.

Og kampen mot ugraset vart mykje tyngre om det var regn og gråvêr. Når vi hadde rive opp det fordervelege ugraset og lagt det att til ein stille død, kunne ei regnbye gje styggedommen nye livsvoner og livskraft. Så var det å gå på med greva igjen. For vêrmeldinga var viktig for oss alle.

Ein granne, ein tilårskomen bonde, hadde ikkje radio. Han ringde oss for å få vêrmeldinga når han trong henne. Så kjøpte han radio og høyrde dei vêrmeldingane som var.

Ein dag eg var hos han og køyrde høy, kunne han fortelje meg at han var uroleg for bøndene i Vesterålen. Der hadde det regna ustoppeleg i to veker, og dei fekk ikkje inn høyet sitt. Han følgde vêrmeldingane for heile landet med tanke på korleis høyberginga gjekk her og der.

Høyberginga var årets viktigaste hending. Men radioen gav mykje meir. Vi fekk sportsresultata same dagen hendinga var. Vi måtte ikkje vente til avisene neste dag.

Ønskekonserten sende variert musikk over landet kvar måndag.

Søndagskvelden var familiekvelden, med opplesing av klassisk litteratur. Edvard Drabløs las om Egil Skallagrimson. Ole Grepp las om Raskolnikov. Og ein sørlending las om major von Knarren.

Husandaktar var ein skikk blant kristne lekfolk. No vart dei utkonkurrerte av radioandakten kvar morgon, med herleg song, langt vakrare enn husandaktane kunne greie. Og høgmessa kom inn i heimane. Det var ikkje nødvendig å gå til kyrkje alltid.

Radioen var nok den største utvidinga av livsrommet sidan lesekunsten.

Fjernsynet, med all respekt, var nok berre ein kopi.

Andreas Skartveit