Det er boktrykkjaren Aslaksen i Ibsen-stykket De unges Forbund som stendig vender tilbake til desse «lokale Forholde». Dei formar og avgrensar livet hans og avgjer kva han kan gjere og ikkje gjere. Langt på veg er han fange av desse «lokale Forholde».

Han er ikkje Ibsens helt i stykket.

No er det ikkje så enkelt, dette med oss og det lokale. Vi lever og døyr lokalt. Vi veks i den lokale matjorda. I vår moderne tid har vi fått ei blomstrande turistnæring som har lagt det meste av kloden under seg. Vi i det rike nord har snart vore overalt og sett det meste.

Likevel er vi djupt prega av våre «lokale Forholde». Vi i Europa reknar oss stort sett som kristne av noko slag, dei fleste er vel til og med døypte. Vår klassiske musikk er europeisk. Våre ulike styreformer er våre eigne, utvikla i Europa.

I arabiske land er dei fødde som muslimar, som dei blir verande. Dei har sin eigen gåtefulle musikk og stort sett andre styreformer enn våre.

Etter hundreår med kontakt, samarbeid og konfliktar er både vi og dei prega av våre «lokale Forholde».

Visdomsboka Kongsspegelen frå kring 1250, då mykje av verda var langt meir ukjent enn det er i dag, drøftar dette problemet, om vi og dei andre, der vi veit lite om dei, og dei veit lite om oss.

Kongsspegelen fortel at det er kome ei lita bok om India, Indialand, som dei seier. Og der blir det fortalt mykje rart, utrulege ting som ikkje kan vere sanne. Faren, som er den som svarar på spørsmål frå sonen, er ikkje sikker på at det med løgn og sanning er så enkelt. For, seier han, «om vi skal granske nøye i våre land, då er det ikkje færre ting her enn dei som der er omskrivne, som må synast like underlege eller endå underlegare for folk i andre land, der dei ikkje har sett slike ting».

Sonen har problem med det som blir fortalt i indiaboka, «at små menn kan temje dei sterke flygande drakane som finst i fjella, slik at dei kan ri på desse grimme og eiterfulle dyra kvar dei vil, som hestar».

Ja ja, seier faren. Men det kan godt vere at det er råd å temje fæle dyr, slik boka fortel. «(...) dei må truleg oppleve det som eit større under om det blir fortalt dei om folk som kan temje tre eller fjøler.» Og så legg han ut om skigåing. «Den mannen som ikkje er raskare på foten enn andre menn når han ikkje har anna enn skoa sine på føtene – like fort som han bind fjøler på føtene, åtte eller ni alen lange, så sigrar han over fuglen i flukt eller mynden på sprang, dei som er raskast til å springe, eller reinen, som spring dobbelt så fort som hjorten. Det er også mange menneske som kan jage slik på ski at ein mann kan stikke ni eller fleire reinar i eitt renn med spydet sitt. Desse tinga må synast utrulege og underlege i alle dei landa der folk ikkje veit med kva kunst og kunnskap slikt kan gjerast, at ei fjøl kan temjast til slik fart oppe på fjellet, at ikkje noko av det som følgjer jorda, kan kome unna den mannen som har slike fjøler under føtene, i susande fart. Men så snart han tek fjølene av føtene sine, så er kan ikkje raskare enn andre menn. Der folk ikkje er vane med slikt, kan det knapt finnast ein så fotrapp mann at det ikkje ville ta all farten frå han, om slike trestykke vart bundne til føtene hans. Men vi veit dette, og når det er snø om vinteren, kan vi sjå nok av menn som kan slike kunstar.»

Så mykje om den norske skigåinga, som indarane nok ikkje ville forstå så mykje av, langt mindre tru på.

Han avrundar indiadebatten ved å vise til midnattssola, «som må synast som store under på dei fleste andre stader, fordi det er imot den naturen som dei fleste andre land har med skifte mellom natt og dag».

Dei visste nok ikkje mykje om India midt på 1200-talet i Noreg. Den vesle boka som dukka opp, fortalde nok rare historier, som også resten av Europa var vel forsynt med. Det meste av verda var framleis ukjent.

Men faren i Kongsspegelen, som representerer klokskapen og visdomen, visste at livsvilkåra var lokale og ulike, i Noreg som i resten av verda. Rammene rundt livet var «de lokale Forholde».

Andreas Skartveit