«Di større fylgje, di seinare ferd», seier ordtaket. Brurefylgje og likfylgje plar ikkje nett springa det snøggaste dei kan, og dei gamle fantefylgja hadde vel heller ikkje hastverk, med mindre dei vart jaga, slik forfylgde grupper jamt vert. Men korleis fylgjer me opp dei som ikkje fylgjer med i timen? Og kvifor er det ikkje ei sjølvfylgje at fylgjeskriva har tonefylgje?

Verbet fylgja (norr. fylgja) ter seg i mange germanske mål, jamfør svensk följa, færøysk og islandsk fylgja, dansk følge, engelsk follow, tysk folgen, nederlandsk volgen og frisisk folgje. I nynorsk vert fylgja bøygt som eit vanleg e-verb (fylgjer–fylgde–fylgt), medan bokmål følge har danskpåverka bøying med vokalskifte (følger–fulgte–fulgt). I målføra finn me mange former som vik av frå dei normerte skriftformene, til dømes presensformene føl, fygje og fulgje. Opphavet til fylgja er uklårt, men nokre meiner at ordet er i ætt med norrønt fela (‘gøyma, løyna; setja bort’). Fylgja kan i so fall ha hatt grunntydinga ‘vera gøymd hjå nokon, vera overlevert til’, og so har denne tydinga vorte utvida til ‘høyra til hjå, vera i fylgjet til’.

Me grip gjerne til fylgja når me vil målbera at noko(n) fer saman med eller attom noko(n), jamfør «fylgja gjestene ut», «fylgja straumen», «fylgja i hælane på ein», «fylgja nokon heim». Me kan òg nytta det nærskylde inkjekjønnsordet fylgje («vera i fylgje», «slå fylgje med», «takk for fylgjet»). So har me hokjønnsorda fylgd og fylgje. Dei viser ofte til orden (t.d. ordfylgd, rekkjefylgje, tronfylgje) eller verknader («ha leie fylgjer», «ta fylgjene av noko», «få fylgjer»). I den fylgjande setninga er det dessutan ei fylgjesetning (i kursiv): «Ho dreiv på so sveitten sila.»

Dei som fylgjer med i tida, veit at det er gjævt å ha mange fylgjarar på sosiale medium. Kjende personar opplever stundom at framande folk fotfylgjer dei eller fylgjer dei med augo, og ifylgje dei som vert råka, er det ikkje noko moro: Det fylgjer mykje stress med slikt. Mange prøver rett nok å fylgja vanleg skikk og bruk, men nokre vil heller fylgja lystene sine, fylgjeleg vert det gnissingar og ugreie. Ja, godt og vondt plar fylgjast åt! Men folk flest dregst mot det gode, jamfør ordtaket: «Det vil mange fylgja til fagnad, og fåe til ufagnad.»

Kristin Fridtun

Kristin Fridtun er filolog og forfattar.
E-post: kristin.fridtun@gmail.com