Ein av passasjerane var sjakkspelar og kjende meg att frå ei turnering i Vadsø.

Eg skulle sjølv frå Kirkenes til Murmansk med den klassiske minibussen, som var populær hos både russarar og nordmenn i nord. Eg hadde nokre møte på eit av universiteta i byen, men då eg kom fram til hotellet, kika eg på telefonnummeret. Eg ringde.

Litt seinare sat eg i ein pirattaxi til ein forfallen drabantby, der ingen skulle tru at nokon kunne bu. Verten hadde hamstra drikkevarer og tint opp nokre pelmeni, den russiske nasjonalretten, frå frysaren. Verten var langt frå rik, men hadde mykje kontantar. Av yrke var han gamblar. Ingen kunne halda fest som gamblaren.

To andre sjakkspelarar kom òg over: Vanja prata som ein foss, full av konspirasjonsteoriar. Språket var intelligent, sjølv om historiene ikkje var truande. Men ingen kunne skåla like poetisk som Vanja.

Den tredje russaren, Tolja, mumla at han jobba i fengsel, men for meg kunne han like gjerne ha vore innsett. Tolja talte ein klokkerein russisk fengselsslang som var umogleg å skjøna utan alkohol. Så eg drakk med (i mitt tempo), men ingen kunne kombinera sprit og lyn som Tolja.

Stemninga var god, eg ville ikkje ha vore opplevinga forutan jamvel om eg ikkje var viss på om eg ville overleva jakta på ein pirattaxi heim til hotellet midt på natta.

Mange år seinare, i 2017, var eg attende i Murmansk. Eg var invitert av det norske generalkonsulatet for å halda eit føredrag på russisk for sjakkmiljøet i byen. Tittelen var «Magnus Carlsen og den russiske sjakkskulen». To lokale TV-stasjonar dukka opp, og eg gav mitt fyrste og siste intervju på russisk TV.

Eg undrast om dei gamle venene mine ville dukka opp. Etter føredraget var det lynturnering, men drikkekameratane var ikkje å sjå. Eg fekk vita av dei andre lynspelarane at gamblar-verten hadde tapt store pengar. Vanja hadde rota seg inn i ei kuriøs kriminalsak med forgreiningar til Nord-Noreg. Tolja var vel i fengselet, så der var alt ved det vande.

Generalkonsulatet i Murmansk er no stengt. Eg kjem nok aldri attende.

Atle Grønn

Atle Grønn er internasjonal meister i sjakk.